Het contrast met de vorige Spelen in Rio de Janeiro kan nauwelijks groter. Er zijn weinig steden die qua welvaart en sociale gelijkheid verder uit elkaar liggen dan Tokio en Rio. Een mega sportevenement zoals de Spelen organiseren in de traditionele Japanse cultuur vergt dan ook een compleet andere aanpak dan in het Brazilië van de swingende samba.

Overeenkomsten zijn er ook: in Tokio moeten de Olympische Spelen eveneens gaan zorgen voor meer winnaars buiten het stadion. Dat is tenminste de doelstelling van social enterprise More2Win, dat met haar team inzet op het vergroten van de maatschappelijke impact van sportevenementen. "In Brazilië hebben we met name ingezet op betere toegang tot onderwijs en sport voor kinderen die opgroeien in armoede", zegt Tim van Dooren, oprichter van More2Win. "In Tokio zijn er andere maatschappelijke problemen waar we mee aan de slag gaan."

Fukushima gebied

De schade van de tsunami en de daaropvolgende kernramp is zeven jaar na dato nog goed zichtbaar in de Tohoku regio rondom de kerncentrale van Fukushima. Naast een volledig ingestorte toerisme- en landbouwsector, kampt het gebied met een slecht imago, konden kinderen lange tijd niet buiten sporten en zijn gemeenschappen door evacuaties uit elkaar gevallen. Het is dan ook het bezoek aan deze verwoeste kerncentrale die op Van Dooren de meeste indruk heeft achtergelaten. "Toen we na allerlei veiligheidschecks met een touringcar het nog steeds geëvacueerde gebied rond de centrale inreden, zagen we overal grote zandzakken met verontreinigde grond. De haast waarmee het gebied ontruimd is, zie je nog goed terug aan verlaten winkels waarin de kleding nog in de rekken hangt achter de kapotte etalageruiten."

Nu, zeven jaar na de ramp, zijn er elke dag nog 4.300 mensen aan het werk om de kerncentrale te ontmantelen, met de verwachting dat zij over 30 tot 40 jaar pas klaar zijn. "Wij geloven dat de aankomende Spelen een krachtige katalysator kunnen zijn voor de wederopbouw van dit gebied. In samenwerking met TU/e, Universiteit Utrecht en een Japanse Universiteit zijn we op dit moment de mogelijkheden hiervoor verder aan het verkennen."

Integratie van mensen met een beperking

Maar More2Win ziet nog een andere kans in Tokio. Daarvoor grijpt het terug naar een les die Japan leerde uit de Paralympische Spelen van 1964. Die Spelen lieten zien welke rol het evenement kan hebben voor mensen met een beperking in de samenleving. Voorzitter van het toenmalige Paralympische comité - dr. Yutaka Nakamura - zag hoe na het evenement Amerikaanse en Europese para-atleten terug naar huis keerden en weer aan het werk gingen, waar Japanse Paralympiërs terug werden gebracht naar ziekenhuizen. Dit wakkerde in Japan het besef aan dat mensen met een beperking onderdeel van de samenleving kunnen zijn en niet als ‘ziek’ moeten worden bestempeld.

Japan wil graag de aankomende Olympische- en Paralympische Spelen aangrijpen om de positie van mensen met een beperking in de samenleving verder te verbeteren. De toegankelijkheid van gebouwen, openbaar vervoer en die van sportaccommodaties loopt namelijk ver achter op die van bijvoorbeeld Nederland. Daarnaast treden mensen met een beperking en hun families niet snel naar buiten als gevolg van de Japanse schaamcultuur. "Sport is bij uitstek een middel om meer zelfvertrouwen te krijgen en het contact tussen mensen met- en zonder beperking te versterken", zegt Van Dooren hierover. NOC*NSF is daarom al enkele jaren geleden gestart met het succesvolle Game Changer programma en ook andere Nederlandse organisaties willen op dit gebied graag iets bijdragen. "Zo zijn we op dit moment samen met de Johan Cruyff Foundation de mogelijkheid aan het onderzoeken voor het aanleggen van een Special Cruyff Court, volledig aangepast aan de behoeften van de doelgroep."

De duurzaamste Spelen ooit?

Met een uitgebreid plan om Tokio2020 de meest duurzame Spelen ooit te laten zijn, heeft het organiserend comité een hoge ambitie getoond om het evenement in te zetten voor een betere wereld. Tokio heeft bovendien uitgesproken om in 2020 een ‘waterstofsamenleving’ te willen zijn en ook de Olympische vlam zal tijdens de Spelen branden op deze nieuwe energiebron. Daarnaast heeft Tokio2020 uitgesproken om zo veel mogelijk circulair en duurzaam te willen inkopen. De medailles, die vandaag worden onthuld, worden geproduceerd van metalen die gehaald worden uit oude mobiele telefoons.

"Een ander mooi voorbeeld van duurzaamheid kwamen we in Japan tegen tijdens een bezoek aan een 3x3 basketball wedstrijd. Deze relatief nieuwe sport zal tijdens de Olympische Spelen van 2020 voor het eerst op de kalender staan. Om de sport dichtbij mensen te brengen en niet te hoeven investeren in nieuwe dure stadions vormen verschillende openbare plekken in de stad, zoals winkelcentra en grote stations, het decor van de wedstrijden."

Lange weg te gaan

More2Win erkent dat op het gebied van duurzaamheid nog een lange weg is te gaan. "Ons doel voor 2020 is om met onze kennis en die van diverse Nederlandse organisaties op het gebied van sportevenementen en duurzaamheid hier een positieve bijdrage aan te leveren. We denken met deze partners momenteel nog na over de meest effectieve aanpak."

Arigato!