Een van de belangrijkste teksten die ik de laatste weken tot me nam, was van de hand van Beatrice de Graaf, hoogleraar aan de Universiteit van Utrecht. Haar column 'Respectruimte' in NRC Handelsblad ging niet over sport, want daar is zij niet van, maar toch was het voor mij een inspiratie. Respect is een begrip dat steeds meer een holle frase wordt, zeker in de sportwereld.
De Graaf legt onder meer uit hoe ingewikkeld de omgang is met Duitsers en Fransen. Wanneer zeg je Du of Tu (jij) of Sie of Vous (u)? Ze legt uit hoe belangrijk het gebruik van de juiste woorden is als je diplomatie bedrijft of zaken doet. Haar column betreft de omgang tussen mensen. Wat zeg je en vooral: hoe formuleer je datgene wat je kwijt wilt. Dat de maatschappij in het algemeen en de sportwereld in het bijzonder een ‘respect-probleem’ heeft, zal een ieder herkennen. In de top 10 van probleemveroorzakers staan de voetbalhooligans. De harde kern discrimineert dikwijls op een letterlijk misdadige manier (wetboek van strafrecht).
Het tv-programma EenVandaag bracht deze week een aantal hufterige termen richting gekleurde voetballers in beeld. In het kort: van "kutmarokkaan", "je moeder is een hoer" tot "aap". (Eerlijk waar, ik heb er moeite mee om het op te tikken, zo triest vind ik het.)
Al jarenlang is er sprake van dit grensoverschrijdende gedrag. Maar wie doet er wat aan? En hóé moet je het aanpakken? De vraag komt steeds terug. En er zijn ook antwoorden. Als 'ingrijpers' worden in willekeurige volgorde de politie, de politiek en de KNVB genoemd. Er wordt wel eens iets aan gedaan maar ik heb niet het idee dat het echt tot een oplossing komt.
Een goede vriend, enthousiast aanhanger van PSV en goed ingeburgerd in de overheid vertelde me het volgende: "De lokale overheden hebben helemaal geen zin meer om zich met deze problematiek bezig te houden. De KNVB moet het oppakken en oplossen. En als het om de kosten gaat, dat moet ook uit het voetbal komen. Er is genoeg geld, kijk maar naar de salarissen."
Met andere woorden: van de overheid moeten we het niet hebben. En dus worden de pijlen gericht op de KNVB. En tegelijkertijd op de betaald-voetbalclubs. Makkelijk gezegd. Is de wil er in de voetbalwereld wel? Ik twijfel er aan. Een pregnant voorbeeld van hoe het niet moet, betreft de situatie rond de wedstrijd FC Den Bosch – Excelsior. Daar was sprake van een schandaal in het kwadraat. Er waren massale racistische spreekkoren met als dieptepunt het brengen van de Hitlergroet. Je verwacht in zo’n situatie dat de wedstrijd definitief wordt stilgelegd, maar dat gebeurde niet. Slappe knieën, dat op zijn minst. En geen snelle excuses.
Pas na enige tijd was de club bereid om met de billen bloot te gaan. Maar de manier waarop dat gebeurde, was op zijn minste discutabel. Clubtrainer Van der Ven maakte het belangrijkste slachtoffer, Excelsior-speler Ahmad Mendes Moreiro, eerst uit voor 'een zielig mannetje' en een paar dagen later stond hij 'voor de volle 100 procent' achter Ahmad. Hoe geloofwaardig ben je dan? Er moest een vuurtje geblust worden en dus maar dit hypocriete gebaar. Waarschijnlijk na een dringende aanwijzing vanuit het bestuur om de affaire te dempen.
De problematiek geldt niet alleen voor in het betaald voetbal. Grove teksten komen overal voor. Ik sta nogal eens langs de lijn bij jeugdvoetbal. Daar heb ik zelden discriminerende teksten gehoord, maar wel veel geschreeuw en gescheld richting scheids- en lijnrechters.
En uitgerekend afgelopen week gebeurde dat zelfs tijdens een basketbalwedstrijd. Het was een mooi duel, op het hoogste jeugdniveau. Het werd echter meerdere malen verpest door enkele toeschouwers die zo tekeer gingen tegen de scheidsrechters, dat twee spelers het veld verlieten en hun moeders (!) toebeten: "En nu houden jullie je bek!" Het hielp. Van de kijvende dames werd niets meer vernomen. Hopelijk de komende weken ook niet.
Ingrijpen op deze manier is een zeldzaamheid. De logische vraag is: waarom spreken de ‘goede’ supporters de 'slechte' niet aan? Uit onderzoek blijkt dat de grote meerderheid bang is voor klappen (of erger), vooral omdat er door veel hooligans volop drank en drugs gebruikt wordt. Dan denk ik: waarom worden ze niet van tevoren getest? Privacy kan een probleem zijn. Maar mocht het toegestaan worden dan is dat in combinatie met slimme gezichtsherkenning misschien wel een van de meest adequate oplossingen voor het stadionprobleem.
Ik realiseer me dat niets zo gemakkelijk is om vanaf de kant met ‘pasklare’ oplossingen te komen. Deze week zitten politiek en voetbal(bobo’s) weer rond de tafel om een oplossing te bedenken. Ik hoop dat het ergens toe leidt. Maar in de kern gaat het om de maatschappij. Als die nog meer verruwt, is het water naar de zee dragen. En zolang topsporters het na een nederlaag in de media nog altijd zonder blikken of blozen hebben over een 'kutwedstrijd' en dergelijke, dan kun je je afvragen of het nog wel goed kan komen. Misschien moeten de sportbonden ook eens wat alerter worden en regels stellen en uitvoeren.
Toch maar weer wat vaker U zeggen tegen de coach, de scheidsrechter en de bestuurder of is het een verloren strijd? Ik ben en blijf een positief mens, maar er moet wel iets fundamenteels gebeuren. Zo kan het niet langer. De reputatie van de sport(wereld) staat op het spel. Ik heb heimwee naar echt respect. En dan denk ik aan wereldster Aretha Franklin met haar heerlijke song R.E.S.P.E.C.T. !
Foto: Paolo Bona / Shutterstock.com
