In het hoofdlijnenakkoord staan twee maatregelen die de sport hard raken. Het eerste, de verhoging van de kansspelbelasting naar 37,8 procent, raakt vooral de bij NOC*NSF aangesloten sportbonden, want daardoor dreigt de wettelijk vastgestelde afdracht van Nederlandse Loterij, historisch fundament onder de Nederlandse sport en in 2023 56 miljoen euro groot, met een kwart te krimpen.

Het andere, de btw-verhoging op sportuitgaven van negen naar 21 procent, treft vooral POS-ondernemers en verenigingen op een btw-belaste accommodatie. Door deze verhoging wordt niet alleen het toegangskaartje van een voetbalwedstrijd en andere sportevenementen duurder, maar ook de uitgaven voor zwemdiploma, voetbal- en sportschoolcontributie en het schaats- en zwemkaartje. Waardoor naar verwachting het aantal sportende Nederlanders, om te beginnen de mensen met een kleine beurs, flink zal dalen en het sportaanbod onherroepelijk zal verschralen.

Klootwijk: "De btw-verhoging gaat leiden tot een kaalslag zonder weerga, door misschien wel een half miljoen minder sporters, met als gevolg mogelijke ontslagen voor sportprofessionals en faillissementen voor ondernemers, waardoor nog meer mensen gaan stoppen met sporten. Terwijl we als land in een enorme beweegcrisis zitten."

Sluipmoordenaar van de sport

In zijn eerste reactie op het hoofdlijnenakkoord op de website van NOC*NSF noemde Marc van den Tweel het kabinetsbeleid in wording al "sluipmoordenaar van de sport". Hij heeft nog geen reden kunnen ontdekken om die kwalificatie in te trekken. Een meevaller die hij aan het nieuwe kabinet heeft kunnen ontdekken, is dat premier Dick Schoof en staatssecretaris Jeugd, Preventie en Sport Vincent Karremans beiden actieve sporters zijn. Bovendien, en daar ontleent hij nog wel de meeste hoop aan, is een hoofdlijnenakkoord geen regeerakkoord.

Van den Tweel: "In het hoofdlijnenakkoord moesten de vier formerende partijen tot een vergelijk zien te komen, maar het feitelijk beleid wordt vastgelegd in een regeerakkoord en dat akkoord moet nog geschreven worden. De stapeling van maatregelen in het hoofdlijnenakkoord stemt weinig optimistisch, maar we gaan de komende tijd onze stinkende best doen om het nieuwe kabinet de waarde van sport te laten zien."

'Btw-maatregel van tafel'

Welke plannen het kabinet ook bedenkt om Nederlanders in beweging te krijgen, het heeft de verenigingssport en innovatieve sportondernemers nodig om ze uit te voeren, benadrukt de voorman van POS.

Klootwijk: "Zo heeft Sportbedrijf Rotterdam in een aantal wijken een heel goede aanpak ontwikkeld. Ze weten precies welke doelgroepen in die wijken vertegenwoordigd zijn en wat hun sport- en beweegbehoeften zijn. Het Sportbedrijf is in het bijzonder heel succesvol om lage SEP-groepen aan het sporten en bewegen te krijgen door te investeren in marketing via sociale media en mensen te koppelen aan het lokale sportaanbod. Hun aanpak kan model staan voor andere steden en biedt de coalitiepartners volop kansen om invulling te geven aan hun preventieambitie. Maar dan moet eerst die btw-maatregel van tafel, want die kost je bij voorbaat 500.000 sporters, wat je in een kabinetsperiode van vier jaar nooit meer inhaalt.

Ik ben bij een aantal coalitiepartijen langs geweest en heb ze de cijfers laten zien. Ze schrokken zich een hoedje, ze hadden geen idee dat 7 miljoen mensen btw-belast sporten, hetzij bij verenigingen, hetzij bij ondernemers, en dat de voorgestelde btw-maatregel tot een uitval van 500.000 mensen gaat leiden en vooral groepen met een laag inkomen treft, omdat sport en bewegen voor hen onbetaalbaar wordt. Wat weer tot gevolg heeft dat sportondernemers in de wijk kunnen omvallen. Als dat gebeurt, komen mensen thuis op de bank te zitten en zijn ze hun reguliere gangetje naar hun vaste sportieve en sociale activiteit kwijt. En zie ze dan nog maar eens van de bank te krijgen. Ik hoop dat we politici ervan kunnen overtuigen dat dit niet mag gebeuren."

Crisis als kans?

“Never let a good crisis go to waste”, zei Winston Churchill. Een crisis biedt immers ook kansen. Zo is van diverse zijden, zoals door columnist Roxanna van Erp, al opgemerkt dat verhoging van de kansspelbelasting de topsport kan helpen van de afhankelijkheid van de kansspel- en loterijsector af te komen. Van den Tweel wijst die suggestie direct van de hand. “Natuurlijk is die uitspraak van Churchill waar: een crisis daagt uit tot nieuwe creativiteit. Maar in het geval van de Nederlandse sport anno 2024 is het een oppervlakkige en populistische waarneming. Te makkelijk! NOC*NSF komt nu al serieus geld tekort op de topsportbegroting. Die is vanwege de inflatie, de hoge energieprijzen en alles wat daarmee samenhangt, al heel krap en marginaal. Nederland heeft de goedkoopste medailles ter wereld. Wij presteren op ongekend hoog niveau tegen een heel laag investeringsniveau. Om op hetzelfde niveau te blijven presteren, is er de komende olympische periode eigenlijk 20 miljoen euro extra per jaar nodig. Als het geld hier tegen de plinten zou klotsen, zou ik zeggen: ‘Oké, wat het kabinet wil, doet een beetje pijn, maar we vinden wel een nieuwe weg.’ Die weg zie ik nu niet. We zullen niet nalaten hem proberen te ontdekken, maar de voorgestelde maatregelen zetten echt de bijl aan de Nederlandse sportinfrastructuur, van hoog tot laag. Het gaat jaren duren om weer op te krabbelen.”

Klootwijk: "Wat mij betreft zit die kans er hooguit in om als sector samen met Vincent Karremans een doortimmerd plan te ontwikkelen om meer mensen aan het sporten en bewegen te krijgen. Ik heb begrepen dat hij ambitieus is, dat hij wat voor elkaar wil krijgen. En dan is hij ook nog een sportman, dus ik heb er alle vertrouwen in dat we samen een goed plan kunnen maken. Maar dan moet wel die btw-verhoging van tafel. Want dat is een greep uit de kas van de sport die ieder politiek sport- en beweegplan frustreert. Eigenlijk kan ik aan de hele gang van zaken maar één positief aspect ontdekken en dat is dat we hier als NOC*NSF, POS, MOS en andere organisaties in de sport samen in zitten. Deze crisis biedt ons de kans om hier heel daadkrachtig samen in op te treden. Het kan de saamhorigheid versterken."

Dit artikel is een ingekorte versie van een groter interview met Marc van den Tweel en Lodewijk Klootwijk uit het vakblad Sport & Strategie.