Het Stadsarchief Amsterdam opent op 24 april een gezamenlijke expositie over de geschiedenis van Ajax, in samenwerking met de club zelf. Precies 75 jaar geleden was er een vergelijkbare tentoonstelling, waar Rembrandt en Ajax bij elkaar kwamen.
Het is vandaag de 125e verjaardag van Ajax. Amsterdam viert momenteel zijn 750-jarige bestaan. Ter ere van dat dubbele feest is op 24 april de opening van de expositie 'Eén club, Eén stad, Ajax Amsterdam' over de historische banden tussen club en stad. Deze tentoonstelling in het Stadsarchief Amsterdam is een cadeau aan de stad, waardoor de toegang gratis is.
Er wordt een selectie gemaakt van foto’s en filmbeelden van Ajax, aangevuld met nog onbekend materiaal uit het Stadsarchief zelf. In videoportretten vertellen bekende Ajacieden over hun relatie met de club en de stad. Louis van Gaal haalt herinneringen op over het opgroeien in de Watergraafsmeer. Jari Litmanen legt uit hoe zijn leven is veranderd na zijn komst naar Amsterdam. Isa Kardinaal van de Ajax Vrouwen vertelt wat het voor haar betekent om haar geliefde shirt te kunnen dragen.
Het idee voor deze tentoonstelling is van de Supportersvereniging Ajax, die twee jaar geleden het Stadsarchief benaderde. "Natuurlijk waren wij direct enthousiast", aldus Bert de Vries, directeur van deze instelling. "De geschiedenis van de stad en de geschiedenis van Ajax zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden." Fabian Nagtzaam, directeur-bestuurder van de supportersvereniging, is enthousiast over de expositie: "Een mooier cadeau om weg te geven hadden wij ons niet kunnen wensen."
Op 18 maart 1950 vierde Ajax zijn vijftigste verjaardag, wat de clubvoorzitter Marius Koolhaas op het idee had gebracht voor de expositie De Watergraafsmeer en 50 jaren Ajax – Een samengaan van kunst en sport. De Telegraaf vond het een loffelijk initiatief voor een zeer originele expositie, waar de historische banden tussen zijn club en de stad werden belicht, net als in 2025.
Ajax had sinds 1907 haar onderkomen in de Watergraafsmeer – eerst in het Houten Stadion en daarna in De Meer. De geschiedenis van het stadsdeel werd gepresenteerd via foto’s, schilderijen, plattegronden en foto’s. Ajax toonde 157 bekers en 237 medailles, die in de voorgaande halve eeuw waren gewonnen.
De poster van de expositie in 1950. Foto: Stadsarchief Amsterdam:
De hele stad werkte mee aan dit gezamenlijke project. De burgemeester stelde het Waaggebouw op de Nieuwmarkt beschikbaar, waar hij zelf op 18 maart 1950 de officiële opening verrichte – exact 75 jaar geleden. Het Gemeentearchief, de voorganger van het huidige Stadsarchief, bood objecten aan over de stadsgeschiedenis. Hetzelfde werd gedaan door het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap, het Stedelijk Museum en het Hoogheemraadschap van de Watergraafsmeer. Er werd zoveel materiaal aangeboden dat er harde keuzes gemaakt moesten worden. "We hadden werkelijk te veel aanbiedingen", zei samensteller en archivaris Van de Waal.
Zelfs het Rembrandt-huis bood een originele prent aan, zodat de geschiedenissen van Ajax en de wereldberoemde schilder bij elkaar kwamen. Zoals de ondertitel van de expositie al aangaf was die inderdaad een ontmoeting van kunst en sport.
De tentoonstelling in het Waaggebouw was een groot succes, zo meldt het jaarverslag van Ajax van het seizoen 1949-1950. "Hoe een Koolhaas met al zijn energie een tentoonstelling tot stand heeft gebracht is uniek in de geschiedenis van een vereniging. Een ieder die deze tentoonstelling heeft bezocht, zal het duidelijk zijn dat alleen grote liefde voor je vereniging iemand in staat stelt iets dergelijks te presteren."
Precies 75 jaar later is dat jaarverslag zelf een archiefstuk geworden, dat is gebruikt voor het onderzoek voor Eén club, Eén stad, Ajax Amsterdam. En dat geldt ook de poster van 1950, die is gevonden in de collectie van het Stadsarchief.
De poster voor de komende expositie Eén club, Eén stad, Ajax Amsterdam wordt dan ook onmiddellijk opgenomen in de collectie van het Stadsarchief. Die speelt in het jaar 2100 hopelijk weer een rol als er een tentoonstelling komt over 200 Ajax in 825 jaar Amsterdam.
Bijschrift foto boven artikel: Burgemeester d'Ailly en Ajax-voorzitter Marius Koolhaas bij de opening van de expositie van 1950. Foto: Nationaal Archief.
