Amsterdam kan tevreden terugkijken op de vier wedstrijden die in de Johan Cruijff Arena zijn gespeeld voor het EK voetbal. Voor de eerste keer sinds 2000 was dit stadion gastheer van dit evenement, als onderdeel van het zestigjarige bestaan dat door de UEFA door heel Europa wordt gevierd. Het EK voetbal had dit jaar echter al zijn eeuwfeest kunnen vieren als een plan van Amsterdamse sportbestuurders en zakenmannen uit 1921 niet op het laatste moment om zeep was geholpen door een dodelijke bureaucratie.

Een nieuwe start

Op 5 juni 1921 kwam de Nieuwe Rotterdamsche Courant met verrassend nieuws. In de maanden daarvoor was er in alle stilte overleg gevoerd om in Amsterdam een groot internationaal landentoernooi te spelen in het Nederlandsch Sportpark, het stadion in het zuiden van Amsterdam vlakbij het huidige Olympisch Stadion. Stadiondirecteur Jan van den Berg had de Nederlandse Voetbal Bond (toen nog niet koninklijk) benaderd met het idee om acht Europese landen uit te nodigen voor een internationaal toernooi in september 1921, dat daarna om de vier jaar moest worden georganiseerd – geheel volgens het huidige principe van het EK.

De gedachte was dat de internationale voetbalwereld na de vreselijke Eerste Wereldoorlog een nieuwe start nodig had. En dat kon het beste in Nederland, omdat dit neutraal was gebleven. De voormalige vijanden zouden daarom wellicht bereid zijn om hun beste voetballers naar Amsterdam te sturen, om elkaar weer opnieuw te ontmoeten. Het Nederlandse voetbal zou zo een centrale rol kunnen innemen bij die sportieve wederopbouw, zo was de hoop. De eventuele winsten van die wedstrijden waren allemaal bedoeld voor goede doelen. "Een dergelijk tornooi zou den internationalen voetbalhemel ongetwijfeld doen opklaren", zoals de initiatiefnemers het formuleerden.

Energieke Amsterdammers

Van den Bergh sprak namens een groep energieke Amsterdamse sportbestuurders, ongetwijfeld gesteund door dezelfde invloedrijke mensen die betrokken waren bij zijn stadion. Daar zaten vooraanstaande bankiers, zakenlui en hoofdredacteuren bij, met contacten tot in het Koningshuis, de legertop en de regering.

En dan was er nog ook een goed contact bij de FIFA, want de Amsterdamse bankier C.W. Hirschman hield in die moeilijke naoorlogse jaren de internationale bond in leven met zijn werk als internationaal secretaris. Ook voor hem gold dat het hielp dat hij uit het neutrale Nederland kwam en daardoor aanzien had bij de Europese aartsvijanden. Zónder Hirschman had de FIFA waarschijnlijk die periode niet overleefd.

Zo werden de eerste uitnodigingen verstuurd naar eventuele belangstellende landen, met in de meeste gevallen nog positieve reacties ook. De vaart zat er lekker in. Dat moest ook, want tenslotte waren er nog maar enkele maanden voordat dit Europese landentoernooi moest beginnen. Elke seconde was kostbaar.

Ergerlijke laksheid

Alle hoop op een goed einde verdween echter toen de Nederlandse Voetbalbond in april in actie moest komen. Het bondsbestuur wilde namelijk pas begin juni wel eens vergaderen, na vijf weken. Het weigerde onder alle omstandigheden om een spoedvergadering in te lassen. Erger: de bond nam niet eens meer de moeite om een officieel antwoord te sturen.

Deze bureaucratische opstelling smoorde uiteindelijk het Amsterdamse initiatief, wat natuurlijk tot enorme woede en frustratie leidde, ook in Rotterdam. "Kortzichtigheid eenerzijds en ergerlijke laksheid", aldus de N.R.C. in een boze reactie, sprekend namens de Nederlandse pers. "We zijn er van overtuigd, dat duizenden en duizenden het met ons betreuren zullen, dat door de lakse en bureaucratische werkwijze van het bestuur van den N.V.B. dit schitterend plan mislukken moest."

En zo was Amsterdam deze zomer niet de gastheer van het eeuwfeest van het EK voetbal.

Foto: Nederland-België in het Oude Stadion in 1927, waar het EK gehouden had moeten worden. Foto: Stadsarchief Amsterdam