De Tour de France is in totaal zes keer in Nederland gestart. In 1973 was Scheveningen aan de beurt, na Amsterdam in 1954 als tweede plaats in ons land. Deze toewijzing was in maart 1972, waarna de voorbereidingen konden beginnen. De Haagse politie speelde hierin een centrale rol, met alle aanvragen voor vergunningen, plattegronden en wat nog meer nodig is bij de organisatie van zo’n gigantisch evenement. Deze papieren laten zien wat achter de schermen allemaal gebeurde.

Het puntje van de papierberg

Om te beginnen was natuurlijk een algemene vergunning nodig om de Tour de France in Scheveningen van start te laten gaan, vol stempels en handtekeningen. Die aanvraag van Stichting Tour de France ’73 in Nederland is bewaard, ‘houdende verzoek om ontheffing van het bepaalde in artikel 24, lid 1, van de Wegenverkeerswet, zulks tot het houden van een wedstrijd met rijwielen (Tour de France) op zondag 1 juli 1973.’

Dat was nog maar het puntje van de papierberg, want er moest heel veel worden geregeld en vastgelegd. Eén van de grote problemen was dat deze Tourstart op een zondag was, waarna de eerste etappe naar Rotterdam voerde. Door de christelijke dorpen op deze route werd dat als een bedreiging ervaren voor de kerkgang. In dit dossier vinden we daar inderdaad stukken over, aangewakkerd door Piet Jongeling, fractieleider van de GPV in de Tweede Kamer, één van de voorlopers van de ChristenUnie.

De belangen van de kerkgang

Vier maanden voor het event gaf het organisatiecomité aan dat het zich realiseerde dat het rijden op zondag voor veel mensen in de regio als zeer hinderlijk werd beschouwd. "Langdurig hebben wij stilgestaan bij de moeilijkheden, die de start op dit vroege uur zal veroorzaken." De Tourdirectie was daarom verteld dat de reclamekaravaan vóór 13.00 uur nauwelijks geluid mocht maken. Een Nederlandse begeleider zou in een straal van 500 meter rondom alle kerken absolute stilte opleggen. "Een geldboete voor het overtreden van deze instructies zal worden opgelegd."

Voor Jongeling was dat onvoldoende, zei hij een maand vóór de Tourstart. Van minister De Gaay Fortman sr. van Binnenlandse Zaken eiste hij dat de regering "de belangen van de kerkgang zwaarder laat wegen dan die van de wielersport". Zover wilde De Gaay Fortman niet gaan en wilde daarom niet garanderen dat de karavaan geen overlast zou bezorgen. "Wel meent de minister de verwachting te kunnen uitspreken, dat de belangen van de kerkgang voldoende in het oog zullen worden gehouden." Langs de route werden borden geplaatst, die de toeschouwers attendeerden op het eerbiedigen van de zondagsrust, tot verbazing van de Tourdirectie.

Bijna een halve eeuw later staan deze documenten dus online, tekenend voor de toenmalige tijdsgeest. Ondertussen kunnen wij niet wachten op het vrijgeven van de documenten van de start van dit jaar in Nice, de eerste in coronatijd, tekenend voor de huidige tijdsgeest.

Fotobijschrift: Joop Zoetemelk tijdens de proloog van de van Tour de France 1973 in Scheveningen. Foto: Bert Verhoeff/Anefo, Nationaal Archief, CC0

Elke sport heeft rugnummers, maar zonder een naam zijn het slechts cijfers. In de rubriek Rugnummers duiken sporthistorici Jurryt van de Vooren en Micha Peters daarom wekelijks in bijzondere verhalen, prestaties en gebeurtenissen uit de sportgeschiedenis. Ook dit soort verhalen op maat voor je eigen sportorganisatie? Neem dan contact met Arko Sports Media voor de mogelijkheden.