De triatlon bestaat vijftig jaar. De oudste editie van ons land is de Holland Triatlon, tegenwoordig de Challenge Almere-Amsterdam. Die triatlon kwam in 1981 van de grond omdat een Nederlandse militair toevallig in Duitsland aan een vijfkamp meedeed.
De eerste wedstrijd waarvoor het begrip triatlon werd gebruikt, was op 25 september 1974 in San Diego. Het zag er nog wel iets anders uit dan nu, want er werd vijf mijl gelopen, vijf mijl gefietst en 600 yards gezwommen. Tegenwoordig bestaat een triatlon uit 3,8 km zwemmen, 180 km wielrennen en een marathon van 42,195 km.
Nu wil dat niet zeggen niemand ooit eerder op het idee was gekomen om een flink eind te gaan zwemmen, fietsen en rennen. Al in 1914 vond de Brit Walter Brickett dit een goed plan. Hij was toen al ruim in de vijftig en zwemtrainer van de Britse olympische zwemploeg.
Revue der Sporten meldde: "In Engeland heeft Walter Brickett een zeer eigenaardig record – men spreekt zelfs van een wereldrecord – op zijn naam gebracht. De man wandelde 1 Engelse mijl, liep eenzelfden afstand hard, ging 1 mijl over horden, legde 2 Engelse mijlen per rijwiel af, roeide 1 Engelse mijl en zwom tenslotte eenzelfde traject."
Het had dus nog weinig van doen met de moderne triatlon, maar het begin was er. In de jaren twintig en dertig ontwikkelde de sport zich gestaag in Frankrijk. Triatlon werd steeds internationaler en in 1974 werd de eerste geregistreerde wedstrijd georganiseerd door de San Diego Track Club in Californië.
In Nederland had nog niemand van de sport gehoord, totdat de Haagse gymnastiekleraar Hans Dieben in 1977 het Duitse magazine Ausdauer Sport onder ogen kreeg. Daarin las hij over een vierkamp in Duitsland, waarin in één week over verschillende afstanden, vier sporten – fietsen, lopen, zwemmen en wandelen – moesten worden afgewerkt.
Dieben vond dat zoiets ook in Nederland kon. Hij maakte een afspraak met het zwembad in Rijswijk, verving het wandelen door schaatsen – hij woonde vlakbij schaatsbaan de Uithof in Kijkduin – en organiseerde een wedstrijd. Er deden tien duursporters mee.
Na die eerste ‘uithoudingsvermogenvierkamp’ richtte Dieben met collega-gymleraar Rudolf Degenaar de Stichting Recreatieve Meerkamp op. De eerste stap richting een Nederlandse triatlon was gezet. Alleen vonden de wedstrijdonderdelen niet direct achter elkaar plaats, maar steeds met enige tijd ertussen.
Dat veranderde toen Dieben in 1980 als reserveofficier meedeed aan een militaire vijfkamp in Duitsland. "Daar kwam ik in gesprek met een Amerikaanse reserveofficier", zo zegt hij in De helden van Almere van Marcia Jansen. "Het bleek Gordon Haller te zijn, de eerste winnaar van de Ironman op Hawaii."
De Ironman is een van de oudste triatlons ter wereld en toen Haller hem er meer over vertelde, wist hij al snel genoeg. In 1981 organiseerde hij de eerste officiële triatlon van Europa, en wel onder de naam Holland Triatlon in Kijkduin in Den Haag.
Na twee jaar verhuisde het evenement naar Almere. Daar waren nog maar net, in 1976, de eerste huizen gebouwd. In de Flevopolder werd de Holland Triatlon al snel een populaire wedstrijd. Dieben in Helden van Almere: ‘De beheerder van de sporthal in Almere-Haven zag de komst van de triatlon naar Almere erg zitten en ook de gemeente zegde steun toe.’
Het bleek een goede keuze. In en om Almere was alle ruimte en in de Flevopolder was een stuk minder verkeer dan in Den Haag. Dieben: ‘In Kijkduin had het evenement nooit zo kunnen groeien als in Almere is gebeurd. Tijdens die eerste editie in Almere hadden we al bijna tweehonderd deelnemers.’
Tegenwoordig zijn dat er ruim duizend, die volgens de organisatie van het evenement allemaal "zwemmen, fietsen en lopen door gebied waar Nederlandse triatlongeschiedenis is geschreven".
Alsof de Flevopolder ooit speciaal voor de triatlon is drooggelegd.
Fotobijschrift: Axel Koenders tijdens de afsluitende marathon van de Holland Triatlon Almere 1987. Foto: Molendijk, Bart / Anefo, Nationaal Arhcief (CC0).
Over het begin van de triatlonsport in Nederland is ook een Andere Tijden Sport gemaakt met het verhaal van Gregor Stam in de hoofdrol: 'Triatlonkampioen Gregor Stam: pijn als medicijn'
