In de Tourzomer van 1939 zat Joris van den Bergh tijdens een rustdag op een hotelkamer in Toulouse. Hij pakte zijn opnameapparatuur en analyseerde de wielerronde. Daarna duurde het zes dagen voordat dit geluid in Hilversum was gearriveerd en de tienduizenden luisteraars het konden horen.

In de Tour-zomer van 2019 zaten Willem Dudok, Tim de Gier en Jonne Seriese van De Rode Lantaarn aan een tafeltje in het Noorderpark in Amsterdam. Ze pakten hun opnameapparatuur en analyseerden de wielerronde. Daarna duurde het zes seconden voordat dit geluid online was gezet en de tienduizenden luisteraars het konden horen.

Toulouse, juli 1939

De Tour de France is vanaf de eerste editie een enorm mediaspektakel. Aanvankelijk nog niet in Nederland, want hier snapten we niet dat mensen zo gek waren om op de fiets grote afstanden af te leggen. Het Algemeen Handelsblad van 6 februari 1903 meende daarom dat de Tour de France een automobieltour was.

In 1936 veranderde alles met de eerste Nederlandse deelnemers. Theofiel Middelkamp won zelfs een etappe, nota bene op de nationale Franse feestdag. Acht dagen later vertelde wielerverslaggever Joris van den Bergh van de VARA hierover op de radio – een primeur voor Nederland. Dit geluid is helaas verloren, zoals zoveel uit die tijd.

Het oudste bewaarde Nederlandse geluidsfragment werd door Van den Bergh opgenomen op 20 juli 1939 in Toulouse. Niet live, want dat was tachtig jaar geleden te ingewikkeld. Van den Bergh stuurde zijn opname naar Hilversum voor de uitzending van 26 juli – zes dagen later! Als we er nu naar luisteren is het net alsof we naast de sportjournalist zitten, die ons even bijpraat. Je kan het hier horen, 22 minuten lang.

Amsterdam, juli 2019

Tachtig jaar later is de Tour nog steeds een mediaspektakel – vooral via televisie en internet. Maar het geluid is niet verdwenen, integendeel. Podcasts worden steeds populairder. Volgens de website Het is koers! hebben er zich internationaal minimaal een stuk of vijftien op de Tour de France gestort. De Rode Lantaarn is de bekendste. De makers vertellen verhalen over de wielrenners, zoals Van den Bergh dat tachtig jaar geleden al deed. Niet op een hotelkamer in Toulouse, maar in het Noorderpark in Amsterdam. En dat doen ze sinds 30 juni 2016.

De Rode Lantaarn is puur geluid, net als bij Joris van den Bergh. “We hebben een heel directe band met onze luisteraars,” aldus Dudok. “Iemand vertelde me dat hij luistert als hij in bed ligt om in slaap te vallen. Ik wist eerst niet of ik beledigd moest zijn, maar eigenlijk is het een eer dat we zo diep in iemands leven zitten.”

Als het om de inhoud gaat, zou Van den Bergh zo kunnen meepraten, maar qua techniek is er natuurlijk wel veel veranderd. Van den Bergh sprak voor zijn ‘podcast’ enkele zogenaamde glasplaten in: een soort van LP’s waarop iemand zijn stem kon laten vastleggen. Die werden naar Nederland gestuurd, waarna ze werden uitgezonden.

Dat verklaart het gekraak op de achtergrond, en vooral dat Van den Bergh enkele keren sneller lijkt te praten en met een hogere stem. Als je niet beter weet, denk je dat er twee presentatoren zijn. Maar het ligt anders: de afspeler draaide de glasplaat toen simpelweg te snel af. In het huidige digitale tijdperk zal dat niet meer gebeuren. De makers van nu kunnen naar lieve lust monteren en de boel digitaal opleuken. In de afgelopen vier jaar verzamelde De Rode Lantaarn zo tienduizenden luisteraars. Het is pionieren met geluid, net alsof ze op een hotelkamer in Toulouse zitten. We hoeven nu alleen niet meer zes dagen te wachten voordat we ernaar kunnen luisteren.

Elke sport heeft rugnummers, maar zonder een naam zijn het slechts cijfers. In de rubriek Rugnummers duiken sporthistorici Jurryt van de Vooren en Micha Peters daarom wekelijks in bijzondere verhalen, prestaties en gebeurtenissen uit de sportgeschiedenis. Ook dit soort verhalen op maat voor je eigen sportorganisatie? Neem dan contact met Arko Sports Media voor de mogelijkheden.