De oorlogsslachtoffers onder de Nederlandse Joden, Sinti en Roma worden sinds dit weekend herdacht met een baksteen voor elk slachtoffer, met daarop naam, geboortedatum en leeftijd. "Ruim 102.000 slachtoffers van de Holocaust hebben na meer dan 75 jaar na de Tweede Wereldoorlog een eigen monument gekregen", aldus de initiatiefnemers.

Joods voetbal

Er staan ook duizenden namen op van Joodse voetballers, want door heel het land beoefenden zij deze sport. Voetbal was tenslotte toen al de grootste volkssport van ons land, populair bij alle gezindten en in alle regio’s – en dus óók bij Joden. Ze speelden bij zowel specifieke Joodse verenigingen als De Ooievaars in Den Haag en AED in Amsterdam als bij gemengde clubs als WVV in Winschoten en Vitesse in Arnhem. En ook bij Feyenoord zaten veel Joodse leden en donateurs.

Die voetbalachtergrond staat er natuurlijk niet bij vermeld bij dit Namenmonument, maar in feite is dit voor een deel ook een laatste aandenken aan Joodse clubs, die in de Tweede Wereldoorlog letterlijk werden vernietigd. Na de Bevrijding waren er zoveel leden van AED vermoord dat ze niet eens meer één elftal konden samenstellen. Hetzelfde gold voor Hakadoer uit Dordrecht en Hakoah in Groningen, die compleet uit de geschiedenisboeken werden gewist. We weten zelfs amper meer om welke mensen het gaat. Ze zijn vermoord, uitgewist en vergeten.

Árpád Weisz

Zoiets was ook gebeurd bij Árpád Weisz, een buitenlandse naam op het monument in Amsterdam. Hij was een Hongaarse voetballer met zeven interlands voor zijn land, onder meer in 1924 op de Olympische Spelen in Parijs. Na zijn actieve loopbaan werd hij een gevierd coach in Italië, onder meer bij Inter Milan. "Weisz was in Dordrecht terechtgekomen, nadat hij in januari 1939 op de vlucht was geslagen voor dictator Mussolini", zo staat op de website van het Dordtse oorlogsmuseum.

"Met zijn gezin betrok hij een woning aan het Bethlehemplein. Hij ging het kleine DFC, dat op degradatie leek af te stevenen, trainen en wist de trotse club, opgericht op 16 augustus 1883, in juni 1939 te behouden voor de eerste klasse van de KNVB-afdeling II." Zijn zoon Robert was ook lid van DFC, spelend in een jeugdteam. Op 31 januari 1944 werd Weisz vermoord in Auschwitz, ongeveer vijftien maanden nadat dit al was gebeurd bij zijn vrouw Ilona, dochter Klara en Robert.

Zoals niemand in Dordrecht nog wist van de voetbalclub Hakadoer wist ook niemand meer van het voetbalgezin Weisz. Arie Heijstek herontdekte dit vreselijke verhaal begin deze eeuw, als oud-voorzitter van DFC en clubarchivaris. Hij heeft er mede voor gezorgd dat Weisz een eigen straatnaam krijgt in Dordrecht, zo besloot de gemeente vorige week.

Namenmonument KNVB

Weisz staat wél op het namenmonument in Amsterdam, maar in 1949 werd zijn naam dan weer niet geplaatst op het namenmonument van de KNVB, tegenwoordig te zien bij de campus van de voetbalbond in Zeist. Toen was hij dus al vergeten, net als zijn twaalfjarige zoon en nog eens honderden Joodse voetballers, wellicht zelfs duizenden.

Op dit namenvoetbalmonument van het Nederlandse voetbal staan 2212 omgekomen voetballers. Het zijn niet alleen de namen van de slachtoffers van de Holocaust, maar ook van de gesneuvelde voetballers in mei 1940, de verzetsmensen, de burgerslachtoffers, ook in Nederlands-Indië. Uit onderzoek van de afgelopen jaren blijkt echter dat vader en zoon Weisz niet de enige waren, van wie de naam hierop niet staat vermeld, want inmiddels zijn er al meer dan vierhonderd nieuwe namen gevonden van oorlogsslachtoffers in het voetbal! Allemaal mensen dus, die net als Árpád en Robert Weisz simpelweg waren vergeten.

Ruim 75 jaar later worden zij nu alsnog geregistreerd op de website Voetbalmonument.nl. Want ook deze namen willen we ons opnieuw herinneren, van die duizenden mensen die toen uit het hart van het Nederlandse voetbal werden weggerukt.

Meer informatie op www.voetbalmonument.nl

Fotobijschrift: De steen voor Árpád Weisz in het Nationaal Holocaust Namenmonument in Amsterdam. Foto: Jurryt van de Vooren