Zwemster Enith Brigitha viert dinsdag 15 april haar zeventigste verjaardag. Op Curaçao is het nationale zwembad naar haar vernoemd, het eiland waar ze werd geboren.
Bij de sport op Curaçao valt het honkbal als eerste op met zeer succesvolle spelers in de Amerikaanse competitie. Een halve eeuw geleden was zwemster Enith Brigitha de beroemdste sporter van het eiland, ook al kwam ze voor Nederland uit. In 1973 en 1974 was ze de eerste Curaçaose, die werd uitgeroepen tot de beste sportvrouw van Nederland.
En dat was niet voor niets. Ze won tijdens de diverse wereldkampioenschappen in totaal eenmaal zilver en viermaal brons, waarbij ze steeds zwemsters uit Oost-Duitsland voor zich moest dulden. Later zou blijken dat die zwemsters doping hadden gebruikt. Tijdens de Zomerspelen van 1976 in Montreal won Brigitha tweemaal brons. Ze was daarmee de eerste gekleurde zwemmer die olympische medailles wist te winnen.
Op 15 april viert Brigitha haar zeventigste verjaardag, nog altijd wonend in Nederland. Dat wil niet zeggen dat Brigitha op Curaçao is vergeten, want haar naam is vastgelegd bij het belangrijkste zwembad. Bij de ingang wordt ze ook nog eens geërd met een levensgroot kunstwerk.
De sportgeschiedenis ligt op Curaçao dus soms letterlijk op straat. Het was één van de onderwerpen waarover begin deze maand werd gesproken tijdens een bezoek van een groep Nederlandse academici en erfgoedspecialisten aan Willemstad. Deze delegatie is werkzaam voor het academische onderzoeksproject Re/Presenting Europe. Het is een zesjarig programma van tientallen universiteiten, hogescholen en maatschappelijke partners, waarin onderzoek wordt gedaan naar sociale scheidslijnen in onze samenleving, die zijn ontstaan door migratie. Dit wordt gefinancierd door de NWO, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek.
Eén van de onderwerpen is de gedeelde sportgeschiedenis van Nederland met de voormalige koloniën. Tijdens het bezoek werd er dan ook gesproken over samenwerking bij het vastleggen van het bijzondere sporterfgoed van dit eiland.
Hierover is al enkele jaren contact met de sportorganisaties van dit eiland, de Universiteit van Curaçao en het Nationaal Archief in Willemstad. Er bestaat een verzameling van de lokale sportgeschiedenis, die enkele jaren geleden werd gebruikt voor het inrichten van een sportmuseum. Vanwege een insectenplaag dreigde die collectie te worden vernietigd, waardoor die nu in containers is opgeslagen.
Dat wil niet zeggen dat de sportgeschiedenis van Curaçao onzichtbaar is, zolang je maar weet waar je moet kijken. Kunstenaar Jhomar Loaiza is al enkele jaren bezig om die vast te leggen in kleurige muurschilderingen op verschillende sportlocaties. Hij is ook verantwoordelijk voor de schildering van Brigitha bij het zwembad. Dit bad ligt op een sportcomplex in Brievengat, een wijk van Willemstad. Daarnaast staat het multifunctionele Ergilio Hatostadion, vernoemd naar de legendarische doelman uit de jaren 40 en 50. Loaiza maakte ook van deze sporter een prachtig kunstwerk bij de ingang.
Zowel het zwembad als het stadion werd in 1977 gebouwd. Het dagblad Amigoe di Curaçao kwam meteen al met het voorstel om die te vernoemen naar hun eigen sportlegendes. "Over de naam van dit nieuw te bouwen complex wordt hevig gespeculeerd. Zelfs de naam van een politieke partij wordt erbij aangehaald. Zou het niet beter zijn vast te houden op Brievengat Sportcomplex en de diverse bouwwerken te noemen naar bekende Antilliaanse sportlieden die lokaal en vooral internationaal hun sporen hebben verdiend?"
Waarop de krant het Hatostadion en het Enith Brigitha Zwembad noemde. "Het is maar een voorstel van onze kant." Pas in 2017 gebeurde dit inderdaad met het zwembad, waarbij Brigitha zelf de officiële opening verrichte.
Kunstenaar Jhomar Loaiza aan het werk bij een van de muurschilderingen bij sportlocaties op Curaçao:
Het is een terecht eerbetoon, maar ook paradoxaal. De vernoeming verwijst namelijk naar Brigitha als wedstrijdsporter, maar als kind leerde ze zwemmen in de open zee. Bij haar eerste wedstrijden moest ze zelfs nog even snel haar officiële zwemdiploma halen voordat ze mee mocht doen. "Alleen toeristen zwemmen in een zwembad", zei ze deze week in een gesprek met Sport & Strategie. "De inwoners van Curaçao gaan naar zee."
De oplossing is simpel: vernoem ook nog een baai naar Brigitha.
