Het duurt nog meer dan vier maanden voordat in Tokio de Olympische Spelen beginnen. Om nu al te zeggen dat dit evenement niet door zal gaan vanwege het coronavirus is veel te vroeg. Dat neemt niet weg dat het evenement hierdoor allang is beïnvloed, want kwalificatietoernooien worden inmiddels verplaatst. De fakkeltocht wordt wellicht ingekort.

Tokio 1940

Zo wordt Tokio voor de tweede keer in zijn geschiedenis ernstig gestoord tijdens de voorbereidingen op de Olympische Spelen. En dan bedoelen we niet de editie van 1964, maar die van 1940, want in dat jaar zou dat evenement voor de eerste keer in het Aziatische land worden gehouden.

Deze toewijzing was vier jaar eerder geweest, vlak voor aanvang van de Spelen van Berlijn. De IOC-leden kwamen in die stad bijeen om te beslissen tussen Tokio of Helsinki, twee compleet verschillende kandidaten. Finland was pas sinds 1917 onafhankelijk van Rusland en wilde zich zo met de Spelen profileren. De Spelen moesten veel minder groot en bombastisch worden dan die van Berlijn. Japan was in de jaren dertig verwikkeld in zeer agressieve militaire campagnes in de eigen regio en wilde met de Spelen juist de lijn van Berlijn 1936 voorzetten. ‘In de komende dagen zal nu moeten blijken welke groep het sterkst is,’ aldus de Telegraaf. Het IOC koos dus voor Tokio.

In de maanden hierna kwam er wereldwijd enorme kritiek op dit besluit, al helemaal nadat de Japanners in 1937 China binnenvielen en een bloedbad aanrichtten in Nanking. Binnen enkele maanden werden er in die Chinese stad ongeveer 340.000 mensen vermoord, een enorme oorlogsmisdaad. Sportbonden riepen op tot een boycot. Engelse atleten trokken zich terug. Het Nederlandse IOC-lid Pieter Scharroo zei in maart 1938 dat hij zijn collega’s had medegedeeld, dat hij ‘Tokio allerminst geschikt acht om de Spelen te ontvangen’. Zijn advies was om die alsnog naar een andere stad te verplaatsen.

Erkentelijkheid

Diezelfde maand echter besloot het IOC dat de Spelen van 1940 gewoon in Japan zouden zijn. ‘Zijn erkentelijkheid uitsprekende voor de genomen beslissing, verklaarde Takashi Go, de voorzitter van de Wedstrijdcommissie, dat de vaststelling van de tweede helft van September als de tijd, waarin de Olympische spelen zullen gehouden worden uit een oogpunt van sport dient toegejuicht te worden.’ De voorbereiding op de Olympische Spelen ging gewoon door, net als de zeer bloedige oorlog in China.

Uiteindelijk waren het de Japanners zelf, die in juli 1938 de organisatie teruggaven aan het IOC. De oorlog duurde veel langer dan voorzien en slokte alle tijd en aandacht op. Dat kon niet meer worden gecombineerd met de organisatie van het grootste sportevenement ter wereld. De voorzitter van het NOC, mr. A. Baron Schimmelpenninck van der Oye, was er niet door verrast.

Helsinki kreeg zo alsnog de taak om deze Spelen te organiseren, maar dat land werd eind 1939 zelf weer aangevallen door de Sovjet-Unie. Ook deze Spelen zouden uiteindelijk nooit doorgaan.

De omstandigheden van 1940 en 2020 zijn natuurlijk onvergelijkbaar. Tachtig jaar geleden was Japan verantwoordelijk voor vreselijke oorlogsmisdaden en gaf het zelf de organisatie terug. Nu is het een gerespecteerd lid van de Verenigde Naties en wordt het overvallen door het coronavirus. Hoe dan ook: als alle rampscenario zich daadwerkelijk voltrekken, wordt Tokio de eerste stad ooit, die twee keer de Olympische Spelen niet organiseerde na toewijzing.

Foto: Wikimedia / Daderot

Elke sport heeft rugnummers, maar zonder een naam zijn het slechts cijfers. In de rubriek Rugnummers duiken sporthistorici Jurryt van de Vooren en Micha Peters daarom wekelijks in bijzondere verhalen, prestaties en gebeurtenissen uit de sportgeschiedenis. Ook dit soort verhalen op maat voor je eigen sportorganisatie? Neem dan contact met Arko Sports Media voor de mogelijkheden.