Albert Milhado was in mei 1940 net op vakantie in Zuid-Frankrijk toen Nederland werd binnengevallen. Hij ging niet meer naar huis, maar reisde via Parijs naar Londen. Zo werd hij onderdeel van de daar ontstane Nederlandse kolonie en knoopte contacten aan met de militaire top, de regering in ballingschap, prins Bernhard en koningin Wilhelmina. Als sportjournalist had hij ook korte lijntjes met hoge Engelse sportofficials, onder wie Stanley Rous, secretaris van de machtige Engelse voetbalbond.

Al snel had Milhado in de gaten dat sportwedstrijden de ideale plek waren voor informele ontmoetingen tussen notabelen uit verschillende landen, ook van andere buitenlandse kolonies die neergestreken waren in Londen. Op 1 februari 1941 organiseerde hij een officieuze interland tussen een Nederlands en Belgisch team, samengesteld uit militairen die toevallig in de buurt waren.

Netwerken

De ereloge barstte uit zijn voegen met de officiële vertegenwoordiger van de Engelse koning en Nederlandse en Belgische ministers. Voorafgaand verzorgde Unilever een lunch voor genodigden uit verschillende landen, toegesproken door prins Bernhard. Premier Gerbrandy bedankte daar de Britten voor het verlenen van onderdak aan zijn regering in ballingschap. "Wij zullen nooit vergeten, dat de Engelschen ware wapenbroeders zijn."

De hele oorlog door waren er tientallen van zulke wedstrijden in Londen. Sport werd een belangrijk diplomatiek instrument, de basis voor het internationale leven ná de oorlog. Milhado was daarin zeer succesvol, merkte verzetsblad Strijdend Nederland op: "Hij slaagde er in meer autoriteiten bij deze wedstrijden te verzamelen dan er ooit in Nederland bij een echten interlandwedstrijd belangstelling getoond hadden en als het aan hem gelegen had zouden alle gekroonde hoofden der in ballingschap levende regeeringen de wedstrijden hebben bijgewoond."

Internationale stedenbanden

In september 1944 presenteerde Milhado een zeer ambitieus plan "ten einde na den oorlog te komen tot een grootscheepsche uitwisseling van jongelui in Nederlandsche en Engelsche steden." Deze jongeren zouden bij elkaar gaan sporten om elkaar zo beter te leren kennen. Engelschen en Nederlanders zullen elkaar in de toekomst veel beter dienen te begrijpen,’ zei Milhado. "En is de sport niet de aangewezen weg om dit te bereiken?"

Het leverde veertig stedenverbanden op, te beginnen met Maastricht, als eerste bevrijde stad van het land. Op 16 september 1945 speelde MVV tegen een stedelijk voetbalteam uit Woolwich, wat het begin van een lange traditie moest worden. Het bleef echter bij deze ene ontmoeting.

Andere stedenbanden waren wél een langer leven beschoren, want die tussen Leiden en Oxford functioneert nog. En ook Arnhem en Croydon zijn nog steeds bevriend. Hun allereerste sportieve ontmoeting vond plaats in de zomer van 1946 met zwemwedstrijden aan de overkant van het Kanaal. Tijdens de officiële ontvangst sprak Milhado de sporters toe: "Wij Hollanders en Engelschen loopen niet gauw warm voor iets, maar als er dan toch iets moet gebeuren doen wij het goed." Volgens de Arnhemsche Coruant riep hij vervolgens beide comités van Croydon en Arnhem op "te blijven werken tot heil van de jeugd van beide bevriende volkeren."

De aangewezen weg

Op Bevrijdingsdag 2020 zijn deze steden nog steeds verbroederd. Zo opende de Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch afgelopen herfst de Arnhem Foyer in cultureel centrum Fairfield Halls in Croydon, in aanwezigheid van de Engelse eregast Frank Pendergast. Precies 75 jaar eerder had hij nog gevochten in de Slag om Arnhem.

Het internationale leven ligt door corona nu opnieuw stil. En dan zijn de contacten tussen Engeland en Nederland ook nog eens fundamenteel veranderd door de Brexit. Is het daarom niet een idee om dat ambitieuze plan van Milhado uit 1944 onder het stof vandaan te halen en dat die stedenbanden nieuw leven wordt ingeblazen met jongeren die bij elkaar op bezoek gaan en met elkaar sporten? De internationale sport moet tenslotte ook nadenken over de wereld ná corona. En is de sport niet de aangewezen weg om dit te bereiken?

Benieuwd of jouw stad ook een stedenband had met Engeland? Kijk op onderstaande interactieve kaart voor meer achtergrondinfo:

Fotobijschrift: De Nederlandse voorzitter van de Sport-organisatie in Engeland Albert Milhado (midden) vergezeld door J. Nieuwenhuis, voorzitter van de Belgische Voetbalbond (links) en premier Gerbrandy (rechts) voorafgaand aan de voetbalinterland Nederland-België in Londen. Foto: Wikimedia / Nationaal Archief

Elke sport heeft rugnummers, maar zonder een naam zijn het slechts cijfers. In de rubriek Rugnummers duiken sporthistorici Jurryt van de Vooren en Micha Peters daarom wekelijks in bijzondere verhalen, prestaties en gebeurtenissen uit de sportgeschiedenis. Ook dit soort verhalen op maat voor je eigen sportorganisatie? Neem dan contact met Arko Sports Media voor de mogelijkheden.