Op 24 mei 1908 werd volgens de officiële geschiedschrijving de eerste marathon van Rotterdam gelopen. De lopers liepen van de Maasstad naar Gouda en weer terug. De winnaar kreeg na 40 kilometer hardlopen een zilveren bokaal.

De afstand van toen was alleen anders dan in onze tijd, want wij weten niet beter dan dat bij een marathon 42,195 kilometer tussen start en finish zit. Die standaard is in 1924 gezet op de Olympische Spelen in Parijs, waarna die niet meer is veranderd. In de geschiedenis van de marathon hebben we zo te maken met verschillende afstanden.

Wat is een marathon?

Wanneer is een loopwedstrijd nu een marathon? Tegenwoordig is dat duidelijk, maar in de begintijd van de moderne sport nog helemaal niet. Het ‘begrip’ marathon is er sinds 1896 langzaam ingeslopen, toen het werd geïntroduceerd op de eerste moderne Olympische Spelen in Athene.

In de jaren vóór 1896 werden dergelijke wedstrijden een Go as you please race genoemd, waarbij de deelnemer zelf mocht bepalen of die ging wandelen of rennen. De oudste vermelding hiervan is van 26 augustus 1893 toen De Amsterdamsche Atletische Club een loop van maar liefst 85 kilometer lang organiseerde – twee keer zoveel als een gemiddelde marathon! De deelnemers kregen twaalf uur de tijd om deze afstand af te leggen.

Het Nieuws van den Dag van 29 juli 1893 schreef in een vooraankondiging: "De weg, waarover deze wedloop is uitgeschreven, is bepaald als volgt: van het Rechthuis Watergraafsmeer langs Abkoude, Breukelen, Utrecht, Maartensdijk, Hilversum, Weesp, Diemerbrug naar het Rechthuis Watergraafsmeer."

Historische continuïteit

Dat er een directe historische lijn bestaat tussen zo’n Go as you please race en de huidige marathon wordt duidelijk door een artikel in tijdschrift De Athleet van 19 september 1895. Het is de aankondiging van de Olympische Spelen van 1896 in Athene, die toen overigens niet zo werden genoemd. Een klein jaar voor aanvang heette dit evenement ‘een wedstrijd, zooals er misschien nog nooit een is gegeven of gegeven zal worden’. Ze konden toen natuurlijk niet weten dat er precies 125 jaar later nog steeds Olympische Spelen worden georganiseerd.

Op het programma stond toen een wandelwedstrijd "Van 42 kilometer van Marathon naar Athene". Tussen haakjes stond erbij: 'Go as you please'. Kortom: volgens een toonaangevend Nederlands sporttijdschrift van eind negentiende eeuw was een marathon hetzelfde als een wandelwedstrijd of als een Go as you please race. Misschien een vorm van onwetendheid, maar echt internationaal was de Nederlandse sport in 1895 nog niet.

Rotterdam en een Go as you please race

In Rotterdam werd in 1893 ook een Go as you please race georganiseerd. In Het Nieuws van den Dag stond als aankondiging: "Voor Zondag 24 September aanstaande zijn door den Nederland Voetbal- en Athletiekbond uitgeschreven een Go-as-you please race en een wandelwedstrijd, beide voor amateurs over 25 kilometer in den Alexanderpolder, bij Rotterdam. Beide wedstrijden zijn ook open voor niet leden van genoemden bond en voor elk nummer zijn een drietal medailles beschikbaar gesteld."

Aan die wedstrijd deden vijftien lopers mee, waarvan de winnaar uit Kralingen kwam. Vermoedelijk gebruikte hij een schuilnaam, want in de statistieken is hij opgenomen als de heer Runaway. Hij won een zilveren medaille.

Go as you please race en marathon of niet, het was de eerste officiële langeafstandsloop die in Rotterdam werd georganiseerd. Omdat sport in wedstrijdverband toen nog vaak een bezigheid was om je voor te schamen (deelnemen was belangrijker dan winnen) droeg de winnaar een schuilnaam. En over die naam had de heer Wegren uit Kralingen goed nagedacht.

Foto: Fernando Duarte Nogueira / Shutterstock.com

Lees ook dit artikel van Mulier Instituut over hoe hardloopevenementen de gezondheid kunnen bevorderen: