Het voetbalprogramma is zo druk dat een spelersstaking niet is uitgesloten. Uit eerdere ervaringen blijkt dat een goede voorbereiding dan wel essentieel is. Sporthistorici Jurryt van de Vooren en Micha Peters kwamen in de Nederlandse voetbalgeschiedenis ook veel mislukte stakingen op het spoor.
Bij de nieuwe opzet van de Champions League spelen de deelnemende clubs twee wedstrijden méér dan vorig seizoen. Het WK voor clubs is uitgebreid. De Nations League is recent toegevoegd als nieuw landentoernooi. Zo wordt het programma in de top van het internationale voetbal steeds zwaarder.
De overbelasting is medeverantwoordelijk voor zware blessures, zoals recent bij Rodri van Manchester City. Volgens hem is het misschien wel eens tijd voor een spelersstaking, als statement tegen de FIFA en de UEFA.
Stakingen in het internationale voetbal zijn al heel lang een bekend verschijnsel, met elke keer een andere aanleiding. De oudste melding van een spelersopstand in het Nederlandse profvoetbal is van september 1954. Dat was voordat het betaald voetbal officieel was ingevoerd in ons land!
‘Ajax is maar juist aan een spelersstaking ontsnapt,’ schreef De Waarheid op 3 september 1954. Aanvoerder Rinus Michels was namens een verontwaardigde selectie naar het bestuur gestapt, dat de spelers per week maximaal 45 gulden wilde betalen: dertig piek voor een overwinning en vijftien voor drie trainingen. Voor een kampioenschap was er een premie van 250 gulden per speler beschikbaar.
Michels kwam met de tegeneis van minimaal zeventig gulden per week met een mogelijke kampioensbonus van duizend gulden. Indien er geen overeenstemming zou komen, weigerde het elftal om op te dagen voor de volgende wedstrijd tegen de Zwolse Boys. Na wat discussie deelde Michels mee dat die staking voorlopig van de baan was.
Een week later kwam het tot een nieuw kookpunt op een ledenvergadering. Michels dreigde wederom met een werkonderbreking, waarop voorzitter Marius Koolhaas meteen aftrad. ‘De zaal keek verslagen toe,’ aldus het clubblad. ‘De vlam begon aan de laatste centimeters van de lont. De bom stond op springen.’
Een bemiddelingscommissie mocht daarna de scherven opruimen. Met succes, want er kwam uiteindelijk géén staking. Na een week kwam er alsnog een akkoord, zodat Koolhaas weer voorzitter werd. Twee maanden daarna werd het profvoetbal officieel ingevoerd.
Zo deed Ajax al snel ervaring op met arbeidsonrust in het profvoetbal, ook al leidde het niet tot een spelersstaking. SC Amersfoort was begin 1975 de eerste Nederlandse profclub, die het werk neerlegde – al was het maar tijdelijk.
Tijdens een wedstrijd in de eerste divisie tegen Eindhoven stapten deze spelers van het veld nadat scheidsrechter Peter Gans een doelpunt van de tegenstander had goedgekeurd. Die zou in buitenspelpositie zijn ingeschoten, waarna SC Amersfoort van het veld verdween. Het werd in de media een spelersstaking genoemd.
Het clubbestuur greep meteen in en zorgde ervoor dat de spelers twaalf minuten later terugkeerden. Hun actie was volkomen mislukt, omdat het doelpunt natuurlijk gewoon bleef staan. Enkele weken later werd het nog erger, want toen legde de KNVB verschillende geldstraffen op. Trainer Nico van Miltenberg werd ook nog eens voor twee maanden geschorst voor het eerste elftal.
In Amersfoort werd op die manier ontdekt dat een spelersstaking goed moet worden voorbereid – ook al duurt die maar twaalf minuten. Daar is een vakbond voor nodig, zoals de VVCS in Nederland sinds 1961. Bij interne conflicten binnen clubs, zoals in 1954 bij Ajax, kan die dan een doorslaggevende rol spelen.
Dat gebeurde dan ook in 1982 bij Willem II nadat de spelers al twee maanden geen geld meer hadden ontvangen. De VVCS bemoeide zich ermee en een spelersstaking leek onafwendbaar. Net op tijd werd die afgelast na een geheime gift van 5000 gulden. Ook bij andere clubs, zoals bij Vlaardingen in 1981 en SC Veendam in 1984, werd op het laatste moment een werkweigering voorkomen, mede door bemiddeling van de VVCS.
Zonder een goede organisatie wordt zo’n spelersstaking een kansloze affaire, al helemaal als die internationaal is. De tijd om eens lekker hard met de koppen tegen elkaar te knallen is voorbij, zoals bij Rinus Michels en Marius Koolhaas. Anders loopt het met een stakende speler als Rodri net zo slecht af als bij SC Amersfoort in 1975.
Fotobijschrift: Rinus Michels in 1954. Foto: Bilsen, Joop van / Anefo, Nationaal Archief (CC0)
