"Het is begonnen in eind 2017. Toen kwam ik op het idee om schaaktafels te gaan plaatsen’, vervolgt hij over de start van het project. ‘Mijn dochter had gedurende de hele periode op de basisschool moeite met rekenen. Dat was echt lastig. We hebben allerlei bijlessen gedaan en ook nog een intelligentietest. Daar lag het niet aan, want haar intelligentie bleek ontzettend hoog. We hebben uiteindelijk ook nog een dyslexietest gedaan, maar daar lag het evenmin aan."

"Ik las in die tijd veel over de impact van schaken op het brein van kinderen en op de resultaten op school. Allerlei onderzoeken hebben dat aangetoond", aldus Jesús Medina, die vanwege de problematiek van zijn (inmiddels bijna zestienjarige) dochter op het idee kwam van de schaaktafels.

"Al hardlopend in het Maximapark in Utrecht dacht ik: wat zou het toch mooi zijn als je schaaktafels hebt, want schaken is goed voor kinderen. En het heeft ook een positieve impact op het brein. Het zou toch leuk zijn als je in parken en op pleinen van die ontmoetingsplekken hebt, waar mensen naar toe kunnen gaan en daar een partij kunnen schaken. Je lost daar een aantal problemen mee op."

Primeur in Utrecht

Eind 2017 benaderde Jesús Medina als eerste de gemeente Utrecht met het verzoek over het plaatsen van schaaktafels. "Om draagvlak aan te tonen, heb ik toen een online-petitie gemaakt en die ging echt de hele wereld over." Bijna vanzelfsprekend beleefde Utrecht de primeur van het initiatief. "De allereerste plaatsing was in februari 2018 in het Maximapark, waar ik ben begonnen met drie schaaktafels en waar nadien nog vier zijn bijgeplaatst, omdat we met een tekort aan schaaktafels kampten. En daar staat ook een rolstoeltoegankelijke tafel zonder zitjes."

Gelijktijdig trachtte hij gemeentes in het land te enthousiasmeren voor zijn initiatief. "Ik heb toen tachtig of negentig burgemeesters en wethouders aangeschreven, met een soort blauwdruk hoe je dat aanpakt. Er is een plan om die schaaktafels heen gemaakt. Je moet immers aan community building doen. Hoe je werkt met lokale kartrekkers. En hoe werk je met een programmering van activiteiten."

Weinig onderhoud

Volgens Jesús Medina worden de schaaktafels betaald door een gemeente. "Er kan ook een lokale, regionale of landelijk fonds zijn dat zich inzet voor de verbetering van de sociale cohesie en wil financieren. Of een gemeentefonds. Dat kunnen ook bedrijven zijn die een stukje willen sponsoren. En wat de prijs van een schaaktafel betreft, dat hangt uiteraard af van het materiaal. Je kan ze laten vervaardigen van metaal, en dan zit je op zo’n negenhonderd euro exclusief btw. Je kunt ook voor een betonnen variant gaan en dan betaal je wel tweeduizend euro ex btw. Kwestie van smaken en wensen."

De schaaktafels hebben weinig onderhoud nodig. "Ze staan er voor de eeuwigheid. Een betonnen tafel vergt eigenlijk geen onderhoud. Of ze worden vernield? Dat gebeurt wel eens. Maar ik moet zeggen dat het best meevalt. Op die 193 locaties die er nu in zes jaar zijn, denk ik dat we qua vernielingen op vier tot zes komen. Maar goed, hoe robuuster de tafel is, des te minder last heb je ervan. Een tafel van beton kan je misschien wel bekladden, maar dat kan je er weer vanaf spuiten. Maar we moeten ons daar niet door laten afremmen. We moeten vooral blijven doorgaan met de dingen die we voor de maatschappij belangrijk vinden."

Vertragen door schaken

Urban Chess, zoals het project met schaaktafels wordt aangeduid, moet dan ook (wereldwijd) gestaag doorgaan. "Het is een manier om mensen bij elkaar te brengen’, benadrukt Jesús Medina. "We hebben in Nederland 295.000 mensen met een vorm van dementie. En dat aantal gaat explosief stijgen. Dus we moeten proberen het brein fit te houden. Dit is een systeem, waarmee mensen in beweging komen om anderen te ontmoeten. Je bent ook nog eens buiten. Je houdt het brein fit en je hebt plezier. Het heeft alle ingrediënten om overal te worden uitgerold", zo besluit hij, zelf schaakliefhebber sinds zo’n acht of negen jaar.

"Ik vind het een mooi spel. Het geeft heel veel plezier. En wat ik er ook mooi aan vind, is dat het juist vertraagt. We zijn in deze tijden heel erg bezig met snelheid, overdosis aan informatie, heel veel input vanuit de media. Door het schaken ga je juist vertragen. Even weg uit de alledaagse snelheid…"