Wat is de overeenkomst tussen de topzwemmers Kyle Chalmers (olympisch goud in Rio) en Caeleb Dressel (zevenvoudig olympisch goudenmedaillewinnaar)? Beide topatleten stellen dat ze een groot deel van hun succes te danken hebben aan het beoefenen van meerdere sporten in hun jeugdjaren.

De Australiër Chalmers deed in zijn jeugd volop aan basketbal en atletiek. De Amerikaan Dressel staat bekend om zijn enorme sprongkracht, waardoor hij veel voorsprong opbouwt bij de start. Die kwaliteit dankt hij aan een brede opleiding in zijn jeugd, zei hij in een interview met de Volkskrant in 2021. "Ik heb voor het zwemmen nooit heel specifiek op springen getraind, maar ik heb in mijn jeugd allerlei sporten gedaan waar ik nu van profiteer. Ik basketbalde veel, maar was vooral goed in volleybal. Daar heb ik die sprongkracht vandaan."

Ook de Nederlandse zwemtoppers Pieter van den Hoogenband, Femke Heemskerk en Ranomi Kromowidjojo beoefenden meerdere sporten in hun jeugd. Zo bond Heemskerk regelmatig haar hardloopschoenen onder en klom ze meer dan eens op het paard.

Wetenschappelijk onderzoek laat al jaren de voordelen van een veelzijdige ontwikkeling op jonge leeftijd zien. Kinderen creëren een bredere motorische basis, raken minder snel geblesseerd en hebben meer plezier tijdens het sporten. Met die filosofie is de Athletic Skills Company al jaren bezig met het ontwerpen, aanleggen en renoveren van sportaccommodaties. Ook verzorgt de organisatie trainingen, cursussen en workshops.

Onderzoek

Hendriksen onderzocht tijdens zijn masteropleiding beweeginnovatie het verband tussen de motorische vaardigheden en de duur van zwemles. In 2017 bleek uit onderzoek van het Kenniscentrum Zwemmen bij het Nationaal Platform Zwembaden dat dit gestegen was. Waar kinderen voorheen gemiddeld 42 uur over het behalen van hun zwemdiploma deden, bleek dat cijfer destijds op 51 uur te liggen.

Hendriksen: "Ik vermoedde dat dit te maken had met de beweegarmoede in Nederland. Daarom nam ik bij een groep van dertig kinderen die hun zwemdiploma A hadden gehaald een motorische test af. Daaruit bleek inderdaad dat kinderen die motorisch vaardig waren sneller hun diploma haalden."

Verwachtingsmanagement

Nieuw onderzoek, uitgevoerd door student bewegingswetenschappen Wytze Bernards en geleid door Prof. Dr. Geert Savelsbergh, moet uitwijzen of de motorische vaardigheid ook een voorspeller is van het aantal uren dat een kind nodig heeft om een zwemdiploma te halen. Waar Hendriksen achteraf een meting verrichte, wordt dat in dit onderzoek vooraf gedaan. "Nu wordt alleen naar leeftijd gekeken als kinderen beginnen met zwemles", zegt Hendriksen. "Maar als je naar vaardigheden kijkt, kun je ook aan verwachtingsmanagement doen. Je kunt dan beter inschatten hoelang een kind erover doet om een diploma te halen, waardoor je daarop kunt handelen. Een zweminstructeur kan bijvoorbeeld adviseren om later te beginnen of om eerst gymlessen te volgen om de algemene motoriek te verbeteren."

Primeur in Leeuwarden

Iets anders. Hendriksen vindt dat de inrichting van zwembaden niet meer van deze tijd is, omdat het landschap van de sport, gezondheidszorg en bewegingsonderwijs totaal veranderd is. "De zwembaden zijn vooral gericht op de wedstrijdnormen en eisen. Maar een zwembad is in principe een prachtig podium om veelzijdig te bewegen. Maar daarvoor moet de inrichting wel veranderen."

En dat gaat gebeuren. Om te beginnen in Leeuwarden. Zwembad de Blauwe Golf kent de primeur met een eerste PLAYCE Pool. Het ASM werkt op dit moment aan een ontwerp. "Hoe die PLAYCE Pool eruit ziet? De basis is dat de tien grondvormen van bewegen erin verwerkt zijn. Denk bijvoorbeeld aan verschillende manieren om in- en uit het zwembad te gaan, allerlei mikpunten om gooien en vangen te oefenen en touwen die de mogelijkheid geven om te klauteren."

Nieuwe Pieter

Als het aan Hendriksen ligt, wordt de zwemles over een aantal jaren écht anders ingevuld. "Hoe vaak hoor je niet dat kinderen pas op een andere sport mogen als de zwemles is afgerond? En als je weet dat zwemmen alleen een eenzijdige vorm van bewegen kan zijn, is dat geen goede ontwikkeling. Juist op jonge leeftijd haal je de meeste winst door veelzijdig te ontwikkelen. Dus dan kun je er in de zwemles zelf maar beter aan beginnen. Dan levert de zwemles ook een bijdrage aan de algemene motoriek. En andersom geldt dat dan ook."

En zo zou zomaar kunnen dat de nieuwe Pieter van den Hoogenband in zijn eerste jaren in het zwembad volop aan het klimmen en klauteren is, met allerlei ballen op gekleurde mikpunten aan het gooien is en zijn balans oefent op obstakels midden in het zwembad. Als het aan Hendriksen ligt, is het slechts een kwestie van tijd.

Foto boven artikel: Jorick Hendriksen bij de Vereniging voor zwemtrainers NVVZT/ZwemcoachN