Linda Schonewille, programmamanager Sport en Vrije tijd bij JOGG en Adelien van Kooten, projectleider Gezonde Sportomgeving bij NOC*NSF Sportparticipatie, zijn dagelijks bezig met de gezonde sportomgeving. Onderling is er regelmatig contact, hun beide werkgevers werken op meerdere vlakken al langer samen. Het Nationaal Preventieakkoord uit 2018 heeft de samenwerking alleen maar geïntensiveerd.

Hoe ziet jullie samenwerking er precies uit?

AvK: "Wij hebben namens de sport heel duidelijk ambities en doelstellingen afgesproken in het Nationaal Preventieakkoord. Datzelfde heeft JOGG gedaan en die ambities en doelstellingen komen dus overeen. Zo zijn we druk bezig om minimaal 2500 clubs te bereiken die de gezonde sportomgeving nastreven."
LS: "Door de afspraken en de gezamenlijke ambitie, werk je daar met elkaar naartoe. Onze samenwerking wordt steeds sterker en krachtiger en we weten elkaar steeds beter te vinden."
AvK: "Dat komt ook door de nieuwe werkwijze die Team:Fit vorig jaar heeft ontwikkeld en waarin wij meegedacht hebben. De gezonde sportkantine was al een begeleidingspunt vanuit JOGG en daar zijn de thema’s alcoholbeleid en rookvrij bij gekomen. De nieuwe werkwijze omvat sinds dit jaar zodoende alle drie de thema’s, en de samenwerking hierin gaat bijna vanzelf."
LS: "Door NOC*NSF worden er inspiratiesessies georganiseerd, waar wij vanuit Team:Fit bij aanwezig zijn. Ook op die manier proberen we krachten te bundelen en te zorgen dat de mensen in het veld overal dezelfde poppetjes zien en denken: ‘die hebben we nodig om als club verandering door te kunnen voeren.’ We zijn steeds meer één gezicht naar buiten toe, waarbij ieder zijn eigen rol pakt."

Was het afgelopen coronajaar extra moeilijk in dit proces?

AvK: "Ik zou het positief willen bekijken en de vraag omdraaien. Omdat ik denk dat we juist meer hebben bereikt. Op welke manier? Doordat we sneller kunnen schakelen, ondanks dat de sportclubs dicht zijn en dat ons werkveld is. Maar nu, bijna anderhalf jaar na de start van onze intensievere samenwerking, worden lokaal de preventieakkoorden geschreven en gekoppeld met het sportakkoord. Dat proces gaat door en externe partijen kan je online veel makkelijker spreken."
LS: "Vorig jaar zijn we met z’n allen vooral druk geweest om de nieuwe werkwijze te implementeren. We hebben kunnen bouwen aan de basis en onze Team:Fit Coaches, die in het veld werkzaam zijn, goed kunnen voorbereiden. Daarvan zie je aan alle kanten dat het nieuwe energie geeft, maar de clubs moeten nu wel open. Daar moet het gaan gebeuren, hopelijk zo snel mogelijk."

Hoe belangrijk is de rol van de bonden?

AvK: "Heel belangrijk. De buitensporten hebben vaak een eigen accommodatie en het thema rookvrij geldt juist daar, op en langs de velden. Voetbal, hockey, tennis, korfbal, atletiek, base- en softbal, cricket, jeu de boules en volleybal; al deze sportbonden zijn bij ons aangesloten en vinden het een ontzettend belangrijk thema. In samenwerking met de eerste vier genoemde sportbonden hebben we ook negen modelkantines gerealiseerd. Die liggen nu zo goed als stil, we willen in september weer opstarten. Daar analyseren we data uit kassasystemen en testen we de drie onderwerpen om lessen uit te trekken en andere sportverenigingen mee verder te helpen. Ook voor dit deelproject zijn de bonden heel erg gemotiveerd. Ze denken goed mee en vinden het belangrijk online steeds meer aandacht te geven aan deze onderwerpen en inspiratiesessies te organiseren voor hun sportverenigingen. We hebben inmiddels ook wat kleinere bonden aan ons kunnen binden. Het is heel mooi dat het alleen maar groter wordt."
LS: "Het is heel belangrijk dat een bond het goede voorbeeld geeft. Zo hebben wij presentaties gegeven aan verschillende accountmanagers van bonden, om uit te leggen wat Team:Fit precies is en wat je er mee kan doen. Een bond kan evenementen en congressen anders inrichten, laten zien welke thema’s belangrijk voor hen zijn. Naast kantines vinden we het namelijk ook van belang dat sportevenementen een gezondere uitstraling hebben."

Er zijn ongetwijfeld mensen binnen verenigingen die liever niks willen veranderen. Hoe gaan jullie daar mee om?

LS: "Ik begrijp uit het veld dat het soms wel een paar bakjes koffie duurt om een club te overtuigen aan de slag te gaan. Waarbij mensen vaak vanuit hun eigen gedachte denken; ‘Het is voor mij niet belangrijk.’ Maar ik ben van mening dat de vraag vanuit de leden aan het veranderen is. Dat er juist wel meer ouders zijn die liever een bruine tosti aan hun kind geven dan een witte. We willen ervoor zorgen dat iedereen ook kan kiezen voor een gezonder alternatief en dat mensen verleid worden om deze keuze te maken."
AvK: "De inkomsten vanuit de kantine vindt men ook een spannend onderwerp. ‘We hebben het geld nu echt nodig, dus als we met gezondheid aan de slag gaan zijn we bang dat we minder verkopen.’ Maar dat kunnen we goed weerleggen. Wat ik ook hoor; als ze eenmaal aan de slag zijn, dan merken ze dat de veranderingen bijdragen aan een meer positieve sfeer in de kantine."

LS: "Onze overtuiging is, en dat laat de data ook zien, dat gezondheid verkoopt. En ja, het biertje kan ook echt nog steeds worden gedronken. Laten we ons vooral focussen op de clubs die er nu voor openstaan, zodat andere clubs op termijn bijna geen keuze meer hebben en er ook mee aan de slag gaan. Er is nog steeds een wereld te winnen. Cultuur- en gedragsverandering duurt nu eenmaal lang, dat is niet binnen een jaar geregeld. Ik denk wel dat we steeds meer de tijd mee hebben met dit thema en daar zullen we ook van profiteren. Vanuit JOGG richten we ons niet alleen op de sportomgeving, maar bijvoorbeeld ook op de schoolomgeving. En dat doen we ook ‘in de buurt’ en bij dagattracties. Uiteindelijk hopen we dat de omslag in al die verschillende omgevingen plaatsvindt en dat iedereen die verandering gaat inzetten."

AvK: "Het Nationaal Preventieakkoord is er, dat is landelijk. Maar vanuit de Vereniging Nederlandse Gemeenten komt nu uitvoeringsbudget beschikbaar voor lokale en regionale preventieakkoorden. En er zijn al lokale en regionale sportakkoorden, soms wordt hieraan ook het lokale of regionale preventieakkoord gekoppeld. Daar komen heel leuke initiatieven uit. Ik denk dat dit ook heel erg helpt vanuit de gemeenten en GGD’en. We sporten vanwege onze gezondheid, maar ook vanwege het sociale aspect. Juist in die sportomgeving vind ik het horen dat je er een gezonde keuze hebt, als je die wilt maken."

Wat is de stip aan de horizon?

LS: "Het preventieakkoord loopt voor vier jaar, we hopen dat daar een vervolg op komt."

AvK: "We staan er sowieso heel positief in, omdat we zien dat er dus best veel doorgaat in het proces. Ondanks dat de clubs dicht zijn en het financieel zwaar hebben. Ik denk alleen wel dat het thema gezondheid alleen maar meer aandacht verdient. Iedereen realiseert zich nu in deze tijd hoe belangrijk beweging, gezonde voeding, een rookvrije omgeving en alcoholbeleid is."

LS: "Als we weer een beetje meer kunnen doen met z’n allen, denk ik dat het thema nog urgenter is en dat de huidige situatie hierin een extra boost heeft gegeven. Waardoor mensen nog meer gaan nadenken of het wel zo logisch is dat we in een kantine nog steeds frituurlucht ruiken of alcohol kunnen drinken. We zeggen dus niet dat de frikandel of het biertje de deur uit moet, maar laten we vooral een keuze bieden. Ik denk dat mensen dat juist willen. Dat ze kunnen kiezen voor een volkoren tosti of 0.0-bier."

AvK: "2040 is de uiteindelijke stip. Maar we blijven uiteraard ontwikkelen, kijken vooral naar 2025 en streven ernaar dat alle sportverenigingen dan nagenoeg rookvrij zijn. Richting 2040 willen we dat 80 procent van de sportverenigingen met een eigen kantine een gezonde sportomgeving aanbiedt, inclusief de drie thema’s."

Ga voor meer informatie naar:

nocnsf.nl/gezonde-sportomgeving
teamfit.nl