Het kwaliteitszorgsysteem is een private samenwerking tussen opdrachtgevers, gebruikers en marktpartijen. Het is een zelfregulerend systeem dat bijdraagt aan de wettelijke zorgplicht waarin voorschriften, richtlijnen, aanbevelingen en procedures, aanvullend op wetgeving en formele normering zijn beschreven om te komen tot gecertificeerde sportaccommodaties op het gebied van sportkwaliteit, sportveiligheid en duurzaamheid.
Het doel van het kwaliteitszorgsysteem is om een breed gedragen, onafhankelijk, kwalitatief, betaalbaar en samenhangend stelsel van voorschriften en procedures te beheren dat leidt tot certificatie. Sportaccommodaties dienen voor certificatie tenminste te voldoen aan minimale eisen met betrekking tot functionaliteit, sportveiligheid, bespeelbaarheid, uniformiteit en duurzaamheid. Met certificatie wordt eerlijke competitie en een veilige accommodatie (voor de gebruikers), eerlijke concurrentie (voor de markt) en bekende kwaliteit (voor de opdrachtgever) bereikt.
De term kwaliteitszorgsysteem bestaat niet voor niets uit twee woorden: kwaliteit en zorg. Kwaliteit wordt gewaarborgd door de voorschriften, richtlijnen, aanbevelingen en procedures die binnen het systeem leidend zijn voor certificering. Zorg drukt zich uit in de kennisdeling op www.sportinfrastructuur.nl, de richtlijnen en aanbevelingen waarbij voor richtlijnen een motivatieverplichting is vastgesteld; in het mogelijk delen in de toekomst van ervaringscijfers van betrokken partijen en in de samenwerking met het Sport Professionals Netwerk (SPN), een initiatief van NOC*NSF en elf sportbonden.
In Nederland is de kwaliteit van sportvloeren en sportaccommodaties al jarenlang van een hoog niveau. Dit is het resultaat van structurele aandacht voor en samenwerking op dit onderwerp door alle belanghebbenden en betrokken partijen. De wijze waarop wordt samengewerkt bij de aanleg van sportaccommodaties en de gerelateerde afspraken die in dit verband zijn gemaakt, zijn uniek in de wereld.
Die structuur om te komen tot deze hoge kwaliteit, is ontstaan in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw, toen de overheid grootschalig investeerde in buiten- en binnensport. Als reactie daarop gingen bonden, vertegenwoordigd door de toenmalige NSF, op zoek naar een systeem om die investeringen in goede banen te leiden en vooral ook afspraken te maken over regels, richtlijnen, technische normen en voorschriften. Het belangrijkste onderdeel van die afspraken werd de (wereld)beroemde Sportvloerenlijst, waarop alle goedgekeurde sportconstructies werden bijgehouden.
Waar de NSF bij de oorsprong van het kwaliteitszorgsysteem alle kennis en capaciteit over de realisatie van sportaccommodaties in huis had, werd daarnaast ook regie gevoerd over te ontwikkelen accommodaties in het land. Met de samensmelting van NSF met NOC tot NOC*NSF werd ook de accommodatietak geprivatiseerd, van waaruit ISA-Sport ontstond. In 2013 heeft NOC*NSF op verzoek van de sportbonden en de gemeenten een deel van de regie over de kwaliteit en de afspraken waaraan sportaccommodaties moeten voldoen, weer deels naar zich toegetrokken. Vanaf dat moment werd de website www.sportvloeren.sport met daarop de sportvloerenlijst en alle sport- en materiaal-technische normen gepresenteerd. Na inventarisatie door Bureau Bouwcoördinatie (BBN) is het oude platform omgedoopt tot een expertiseplatform dat breder antwoord geeft op alle vragen omtrent sportaccommodaties.
Op het gebied van sportvloeren en -accommodaties bestaat wet- en regelgeving. Normen geven invulling aan deze wetgeving waarmee constructieve en technische onderdelen worden geborgd. Aanvullend op deze normen hanteert NOC*NSF een kwaliteitszorgsysteem met een voorschriftenstelsel waarin sporttechnische onderdelen zijn vastgelegd. Met deze sporttechnische NOC*NSF-voorschriften is geborgd dat in Nederland onder competitief vergelijkbare omstandigheden en veilig kan worden gesport. Het befaamde Handboek Sportaccommodaties is in het kwaliteitszorgsysteem geïmplementeerd.
Door verschillende oorzaken is de regie op het kwaliteitszorgsysteem vertroebeld en is ondanks kwaliteit en niveau van het systeem, een aantal cruciale afspraken en processen aangepast. De veranderingen rondom aanleg en onderhoud van sportaccommodaties hebben in een hoger tempo plaatsgevonden dan de aanpassingen in het kwaliteitszorgsysteem. Ook voldoet het oude systeem niet meer aan de laatste eisen met betrekking tot duurzaamheid zoals in wetgeving is vastgelegd. Bovendien is, zoals al is vermeld, het handboek in zijn huidige vorm uitsluitend op papier verkrijgbaar en lopen updates vaak achter.
Lees ook dit artikel met uitleg over het platform sportinfrastructuur.nl
NOC*NSF heeft in samenwerking met de VSG en BSNC een Expertiseplatform Sportaccommodaties ontwikkeld met een eigen Keurmerk, die de sportfunctionaliteit, kwaliteit, veiligheid, duurzaamheid en uniformiteit van sportvloeren en sportaccommodaties voor eigenaren van sportvelden en voor de sporters die er gebruik van maken waarborgt. Deze sportvloeren en -accommodaties dienen na aanleg, ombouw, renovatie of herkeuring ten minste te voldoen aan minimale eisen met betrekking tot alle onderdelen van het NOC*NSF-infrastructuurkeurmerk. Additioneel worden in het Expertiseplatform Sportaccommodaties operationele eisen geborgd, zoals betaalbaarheid en multifunctionaliteit.
In de eerste helft van 2018 is door Bureau Bouwcoördinatie een inventarisatie gemaakt waarbij de betrokken partijen (sportbonden, een aantal gemeenten en deelnemers van verschillende normwerkgroepen) hebben aangegeven welke facetten van het oude kwaliteitszorgsysteem niet goed functioneerden (knelpunten). Grofweg waren de gemelde knelpunten in te delen in een aantal categorieën: Normen/normcommissie, Garantie/levensduur, Keuringen/testen, Sportvloerenlijst en Registratieproces. Op basis van deze inventarisatie van BBN is het kwaliteitszorgsysteem vernieuwd.
Het kwaliteitszorgsysteem is een private samenwerking die binnen het platform www.sportinfrastructuur.nl is ondergebracht. Het certificaat kwaliteitszorgsysteem is aanvullend op de wetgeving en de formele normering, zoals in de piramide uit figuur 1 geschetst. Het kwaliteitszorgsysteem is een van de onderdelen van het platform. Op www.sportinfrastructuur.nl is ook alle informatie over het kwaliteitszorgsysteem te vinden. De uitgifte van het certificaat vindt plaats door www.sportinfrastructuur.nl waarbij de inhoudelijke vereisten worden vastgesteld door een onafhankelijke programmaraad.
Omdat het kwaliteitszorgsysteem aanvullend is op wetgeving en formele normering, worden eisen voortvloeiend uit wetgeving en formele normering niet beschreven of getoetst in de certificering van het kwaliteitszorgsysteem.
De ontwikkeling en het beheer van wetgeving en formele normen met betrekking tot sportaccommodaties vallen uitdrukkelijk niet binnen het kwaliteitszorgsysteem. Formele normen voor sportaccommodaties vallen onder de verantwoordelijkheid van de Stichting Koninklijk Nederlands Normalisatie Instituut (NEN). De inhoud van aanvullende normen, in het kwaliteitszorgsysteem ‘voorschriften’ genoemd, en de procedures gerelateerd aan sportaccommodaties, vallen onder de verantwoordelijkheid van de Programmaraad, ondersteund door de (in te stellen) taakgroep(en).
In het kwaliteitszorgsysteem is de Programmaraad verantwoordelijk voor de inhoud van voorschriften, richtlijnen, aanbevelingen en procedures. De Programmaraad wordt vertegenwoordigd door een afvaardiging van opdrachtgevers (VSG) en sport (NOC*NSF). Naast de Programmaraad zijn projectmatig taakgroepen actief voor de technische uitwerking en toets van uitvoerbaarheid. Hierin zijn naast opdrachtgevers en sport ook marktpartijen aangesloten.
Om tot certificering van sportaccommodaties te komen, zijn onafhankelijke instituten noodzakelijk voor de beoordeling van sportproducten. Op dit moment zijn vijf instituten door NOC*NSF erkend op basis van de gestelde eisen.
Dit artikel verscheen eerder in de special van vakblad Sportaccom. Lees het hele blad hier digitaal.
Neem nu een abonnement op platform Sportinfrastructuur, inclusief toegang tot het online Handboek Sportaccommodaties én het vakblad Sportaccom.