1. Waarom kunnen hardloopevenementen bijdragen aan de fysieke gezondheid?

Mensen die regelmatig sporten en bewegen zijn fitter, hebben sterkere botten en spieren en een betere weerstand. Ze hebben minder kans op chronische ziekten en aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten, diabetes en kanker, maar zijn bijvoorbeeld ook beter bestand tegen de ernstige gevolgen van het coronavirus. Vijf tot tien minuten hardlopen per dag op lage snelheden (minder dan 10 km/uur) draagt al bij aan een kleiner overlijdensrisico in het algemeen en door hart- en vaatziekten in het bijzonder.

Er zijn aanwijzingen dat mensen door te kijken naar een hardloopevenement eerder geneigd zijn om zelf (vaker) te gaan hardlopen. Dit ‘demonstratie-effect’ of ‘trickle-down-effect’ vindt echter niet altijd plaats. Hardere bewijzen zijn er wel voor de positieve effecten van hardloopevenementen op het sport- en beweeggedrag van deelnemers. Deelnemers aan hardloopevenementen gaan namelijk acht tot negen weken voorafgaand het evenement meer hardlopen dan in de periode daarvoor, ter voorbereiding op het evenement. Bovendien doen veel deelnemers vaker dan eens per jaar aan een hardloopevenement mee, waardoor zij door het jaar heen meer bewegen. Hardloopevenementen dragen zo direct bij aan regelmatig sporten en bewegen. Het ontbreken van hardloopevenementen tijdens de coronacrisis had juist het tegengestelde effect: hardlopers gingen minder hardlopen, omdat zij een doel misten om voor te trainen.

Voordelen kunnen er ook zijn voor inactieven of niet-hardlopers. Een trainingsprogramma dat deze doelgroepen voorbereidt op deelname aan een evenement kan ervoor zorgen dat zij meer gaan bewegen, zowel vóór als na het evenement. Een goed voorbeeld is het zevenweekse trainingsprogramma Start to Run van de Atletiekunie, waarbij ruim twee derde van de deelnemers vierenhalve maand na afloop van het programma nog steeds hardliep. Aangezien Nederlanders in het algemeen minder zijn gaan sporten en bewegen tijdens de coronacrisis, liggen hier nog kansen.

2. Waarom kunnen hardloopevenementen bijdragen aan de psychische en sociale gezondheid?

Regelmatig sporten en bewegen kan ook de mentale en sociale gezondheid verbeteren. Regelmatig sporten en bewegen vermindert bijvoorbeeld depressieve klachten en stressgevoelens. Sporten en bewegen met anderen, zoals samen toe trainen naar een hardloopevenement, stimuleert daarnaast de sociale gezondheid: mensen worden sociaal vaardiger en krijgen een groter sociaal netwerk.

Bovendien ervaren hardlopers tijdens deelname aan een hardloopevenement positieve emoties, zoals gevoelens van geluk en plezier. Ook hebben hardloopevenementen de kracht om een collectieve emotie te creëren, waarbij deelnemers een gevoel van eenheid met anderen ervaren. Dit is ook een belangrijke reden voor mensen om aan een hardloopevenement deel te nemen, net zoals het gevoel van sensatie en opwinding en de sociale interactie met andere hardlopers.

3. Hoe belangrijk is het evenementenconcept?

Het succes van een hardloopevenement in het algemeen en qua gezondheidseffecten in het bijzonder is sterk afhankelijk van het evenementenconcept. Dit concept hangt samen met de doelen en doelgroep(en) van het evenement en de beoogde gezondheidsimpact. Ligt de focus op het stimuleren van meer bewegen of juist op het psychische of sociale welzijn van deelnemers? Staat de (eigen) prestatie centraal of juist het meedoen en de sfeer eromheen? En richt je je hierbij op bestaande hardlopers of wil je inactieve doelgroepen aantrekken? Een concept kan zich bijvoorbeeld concentreren op thema’s als ‘inclusie’ of ‘feest’ om inactieve doelgroepen aan te trekken.

Bij voorkeur sluiten de doelen van het evenement aan bij de lokale of regionale beleidsagenda. Dit vergroot de kans op steun van lokale partijen, versterkende samenwerkingsverbanden (bv. met de gemeente, zorgpartijen of de lokale atletiekvereniging) en uiteindelijk meer gezondheidsimpact. Sterke evenementen zijn onderscheidend, overtreffen verwachtingen van betrokkenen (deelnemers en partners) en hebben een ideale plaats op de evenementenkalender. Het is goed om te beseffen dat de ontwikkeling van een goed evenementenconcept tijd kost en dat het essentieel is om (beoogde) doelgroepen en andere relevante partijen hierbij te betrekken.

4. Hoe kunnen side-events de gezondheidsimpact vergroten?

Side-events zijn activiteiten die voor, tijdens of na een hardloopevenement plaatsvinden. Deze kunnen gebruikt worden om extra aandacht te vragen voor een bepaald gezondheidsprobleem dat verband houdt met fysieke inactiviteit. Denk bijvoorbeeld aan activiteiten van een gezondheids- of welzijnsorganisatie als de Hartstichting of het Diabetes Fonds ter vermindering of preventie van hart- en vaatziekten of diabetes.

Side-events kunnen ook ingezet worden om gezond gedrag direct te stimuleren, zoals bij een algemene sportstimuleringscampagne. Dit kan het bewustzijn van deelnemers (en bezoekers) en hun intentie tot gezond gedrag vergroten. Verder kunnen side-events georganiseerd worden voor mensen die zich normaal niet gauw tot een hardloopevenement aangetrokken voelen, zoals inactieven. Het aanbieden van een voorbereidend trainingsprogramma als Start to Run is hier een goed voorbeeld van. Maar ook het combineren van een hardloopevenement met bijvoorbeeld een cultuur- of muziekfestival kan mensen over de streep trekken om toch mee te doen. Andere voorbeelden zijn het creëren van ontmoetingsplekken (bv. horecapleinen, pastaparty na afloop) voor deelnemers en hun families om sociale interactie en daarmee het sociale welzijn te stimuleren.

Het versterkende effect van side-events is bij veel hardloopevenementen echter afwezig. Deels komt dit door onvoldoende kennis en soms onwil om tijd en geld te investeren in activiteiten die verder gaan dan het hardloopevenement zelf. Bovendien slokt het hoofdevenement vaak alle tijd en geld op, waardoor weinig ruimte overblijft voor side-events. Een optie is dat de evenementorganisator zich primair focust op het neerzetten van een succesvol hardloopevenement en dat andere partijen de organisatie van de side-events op zich nemen (zie ook vraag 5).

5. Hoe kunnen andere partijen een rol spelen bij het vergroten van de gezondheidsimpact van een hardloopevenement?

Er zijn verschillende organisaties en mensen in de gemeenschap die kunnen bijdragen aan de gezondheidsimpact van een hardloopevenement. De gemeente en lokale sponsors kunnen bijvoorbeeld zorgen voor de nodige financiële middelen om het hardloopevenement en de side-events te organiseren. Sportverenigingen in de omgeving kunnen voorbereidende trainingsprogramma’s aanbieden of hun sport- en beweegaanbod onder inwoners promoten. Gezondheids- en welzijnsorganisaties kunnen hun gezondheidsboodschap promoten via het hardloopevenement of de side-events of kennis over een bepaald gezondheidsonderwerp delen. Bovendien kunnen netwerken van partners worden gebruikt om het hardloopevenement te promoten en specifieke (inactieve) doelgroepen te werven. Voor de partners zelf levert het hardloopevenement positieve publiciteit op, kan het bijdragen aan promotie van hun gezonde producten/aanbod en hun (gezonde) imago verbeteren.

De informatie in dit artikel is gebaseerd op resultaten van het project Run for Health. Daarbinnen deed het Mulier Instituut samen met (inter)nationale onderzoekspartners onderzoek naar de gezondheidsimpact van hardloopevenementen en hoe je deze kunt vergroten. Hierbij zijn vragenlijsten afgenomen onder meer dan 10.000 deelnemers aan hardloopevenementen in vijf landen. Daarnaast zijn in deze landen interviews gehouden met evenementorganisatoren, sponsors van hardloopevenementen, beleidsmakers en atletiekbonden. In Nederland zijn bijvoorbeeld vragenlijsten afgenomen over het eet- en beweeggedrag van deelnemers aan de marathon van Amersfoort en de Brandloyalty Vestingloop in ’s Hertogenbosch. Het onderzoek resulteerde onder andere in richtlijnen voor evenementorganisatoren en aanbevelingen voor beleidsmakers om (gezondheids)impact te creëren bij hardloopevenementen. Alle onderzoeksresultaten en eindproducten zijn op de website van Run for Health te vinden. Run for Health is gefinancierd door het Erasmus+-programma van de Europese Commissie.

Voor meer informatie over dit onderwerp kunt u contact opnemen met Linda Ooms.

Foto: AVC Photo Studio / Shutterstock.com