Al een aantal weken geleden vond in het Emirates Stadium, de imposante thuishaven van Premier League-club Arsenal, de symbolische aftrap plaats van het onderzoek dat mede gefinancierd is door de Drake Foundation uit England. Daarnaast zijn de afdeling Orthopedie van de Amsterdam UMC, specialist in sportbraces Push Sports en wereldwijde spelersvakbond FIFPRO voorname partners. Om de betekenis van het onderzoek extra te onderstrepen, was in Londen ook voormalig topaanvaller Marco van Basten aanwezig. In het stadion van de Gunners werd met verscheidene presentaties en paneldiscussies onderbouwd waarom een baanbrekend onderzoek als de Drake Football Study zoveel betekenis kan hebben.

Vier hoofdthema’s

Sinds die grootse aftrap op 16 oktober hebben prof. dr. Gino Kerkhoffs (afdelingshoofd Orthopedie bij de Amsterdam UMC) en Gouttebarge, de twee kartrekkers van het onderzoek, niet stilgezeten. Gouttebarge, naast zijn werk voor de Amsterdam UMC tevens Chief Medical Officer van FIFPRO, is klaar om deelnemers aan het onderzoek te gaan werven. "We kunnen van start", aldus de geboren Fransman, zelf voormalig speler van het Franse AJ Auxerre en FC Volendam. “We hebben inmiddels ook groen licht van de medisch-ethische commissie, alles is geregeld. We gaan nu in zeven Europese landen op zoek naar in totaal 250 deelnemers. Voetballers kunnen zich aanmelden en vervolgens gaan wij met hen in gesprek, geven wij ze alle benodigde informatie om precies te weten wat er gaat gebeuren.”

De studie richt zich op vier hoofdthema’s: spieren en gewrichten, mentale gesteldheid, werking van het brein en hart en bloedvaten. Natuurlijk is er al veel wetenschappelijk onderzoek gedaan op deze thema’s. "Maar vrijwel altijd gaat het om kortdurend onderzoek of cross-sectioneel onderzoek", zegt Gouttebarge. Oftewel, veel kennis komt voort uit onderzoek onder de algemene bevolking op een bepaald moment. De Drake Football Study is een zogenoemd longitudinaal onderzoek, waarbij onder een specifieke groep over een langere periode metingen worden gedaan om verloop en ontwikkelingen te kunnen waarnemen. "Maar uit eerder cross-sectioneel onderzoek is dus wel data beschikbaar. Daardoor weten wij bijvoorbeeld dat psychische klachten onder profvoetballers relatief vaak voorkomen. En we weten ook dat blessures in het algemeen in profvoetbal relatief veel voorkomen, waarbij we spreken van 'the big four': lies-, hamstring-, knie- en enkelblessures. Verder is bekend dat blessures aan gewrichten op de langere termijn kunnen resulteren in kraakbeenproblemen, artrose. Dat komt bij voetballers in vergelijking met de algemene bevolking vaker voor."

'Veel wat we niet weten'

Op het neuro-cognitieve en het cardiovasculaire vlak is bovendien veel minder data voor handen. Gouttebarge: "Dit jaar is in Zwitserland een onderzoek gedaan waaruit bleek dat voetballers op neuro-cognitie beter scoren dan gemiddeld. Recentelijk kwam uit een Schots onderzoek onder meer dan 7.000 overleden profs dat voetballers in vergelijking met de algemene bevolking opvallend vaker overlijden aan neurologische problemen. Tegengestelde berichten dus en hetzelfde zien we bij onderzoeken naar de werking van hart en bloedvaten. Er is nog veel wat we niet weten over de gezondheid van profvoetballers, daarom is dit onderzoek zo nodig. En we nemen dus nadrukkelijk de periode mee nadat spelers zijn gestopt. Dat is eigenlijk zelden gedaan."

Lange termijn effecten

Want de gezondheid van voetballers staat, bij dit onderzoek maar ook zeker bij FIFPRO, centraal. Clubartsen bij topclubs zijn over het algemeen bekwaam en doen goed werk, weet Gouttebarge, maar de algemene gezondheid op de langere termijn staat nog wel eens in de schaduw van het clubbelang. "Zeker op het gebied van fysieke blessures hebben artsen en fysiotherapeuten tegenwoordig veel kennis, maar ze maken wel voornamelijk de afweging wanneer een speler kan terugkeren op het trainingsveld. Eventuele effecten van blessures op de langere termijn zijn op dat moment van minder belang. En dat is ook logisch. Het belang van de club is dat de speler zo snel mogelijk in actie kan komen. Een speler heeft gemiddeld een contract voor enkele seizoenen, de periode erna is nu eenmaal niet meer de verantwoordelijkheid van de club. Dat is jammer, maar zo is het en het is precies de reden dat wij vanuit FIFPRO een rol spelen in het langdurig volgen van spelers. Zo kunnen we hopelijk beter bewaken dat een speler niet alleen tijdens zijn loopbaan, maar ook erna een hoge kwaliteit van leven heeft."

Hersenletsel

Gaat het over de gezondheid van voetballers, dan gaat het ook vaak over de risico’s van veelvuldig koppen en de eventuele gevolgen van een hersenschudding. Het is een actueel en veelbesproken thema, maar de media-aandacht is voor Gouttebarge geen reden om zich er specifiek op te richten. "Het is niet zo wij vanuit de media druk voelen om hier iets mee te doen", licht hij toe. "We willen er zeker meer over weten, maar zo’n discussie als over de eventuele schadelijke gevolgen van koppen, is in wetenschappelijk opzicht vrij duidelijk. Er is momenteel geen causaal verband aan te tonen tussen koppen en neurologische problemen op de lange termijn bij profvoetballers. In de publicatie van het Schotse onderzoek komen de woorden 'koppen' en 'hersenschudding' eigenlijk niet voor."

Uit onderzoek is inmiddels wel duidelijk dat spelers in sporten als American Football, Australian Football en rugby een verhoogd risico lopen op chronische neurologische klachten. "Maar we kunnen het niet echt vergelijken met voetbal. Dit zijn high velocity collision sports, regelmatige botsingen is een vast onderdeel. Op elke hersenschudding in het voetbal, doen er zich 150 voor in American Football en zelfs 300 in rugby. Maar niettemin, elke hersenschudding waar verkeerd mee wordt omgegaan en die daardoor problemen veroorzaakt, is er één te veel. Dus we zijn zeker nieuwsgierig of we daar in de Drake Football Study meer over te weten kunnen komen."

Meer info over het onderzoek op: www.drakefootballstudy.org

Foto: Jose Breton-Pics Action / Shutterstock.com