Met de SportklimaatApp registreerde het Mulier Instituut meer dan 100.000 sportieve en onsportieve gedragingen in de amateursport. De belangrijkste conclusie na het analyseren van 875 wedstrijden in negen teamsporten: met veel complimenten en applaus is het gedrag van Nederlandse amateursporters sportief. Vooral vrouwen, kinderen en volleyballers laten veel positief gedrag zien. Om de wedstrijdspanning te verminderen kan een afkoelmoment helpen, net als positieve supporters en begeleiding.
Hoe sportief een wedstrijd is verlopen, is vaak na de wedstrijd onderzocht, met als nadeel dat incidenten, zoals een opstootje, het beeld over een wedstrijd kunnen overschaduwen. Met de SportklimaatApp worden zowel sportieve als onsportieve gedragingen tijdens een wedstrijd op een eenvoudige manier geregistreerd, in categorieën die lopen van zeer positief (zoals omhelzen) tot zeer negatief/excessief (zoals duwen en trekken). Ook de houding van de scheidsrechter, het publiek en de begeleiding tijdens de wedstrijd worden door observanten met de app gemeten.
De belangrijkste conclusie na de eerste meting met de SportklimaatApp: het merendeel (90%) van de 103.833 geregistreerde gedragingen is sportief tot zeer sportief en op de Nederlandse velden worden vooral veel complimenten uitgedeeld en applaus gegeven (ongeveer een derde van alle geregistreerde gedragingen). 8 procent van alle gedragingen is negatief, bijvoorbeeld omdat een discussie werd aangaan met de scheidsrechter. 2 procent van de gedragingen is excessief, dit is met name duwen en trekken. Als in een wedstrijd eenmaal een excessieve gedraging voorkomt, is de kans aanzienlijk dat meerdere excessieve gedragingen volgen.
Dat de meerderheid van de gedragingen op de amateurvelden positief is geldt voor alle sporten die zijn onderzocht, alle leeftijdscategorieën en zowel bij mannen als vrouwen. Gemiddeld genomen komt negatief en excessief gedrag wel vaker voor bij wedstrijden van volwassenen en stijgt dit naarmate sporters ouder worden. Wedstrijden tussen vrouwen hebben doorgaans minder excessieve gedragingen dan wedstrijden tussen mannen. Bij volleybal, de enige teamsport in dit onderzoek met een net tussen de teams, komen relatief veel positieve gedragingen voor.
Om de wedstrijdspanning te berekenen is aan elk type gedraging een getal toegekend: excessieve gedragingen kregen een 4, zeer sportieve gedragingen een 1. Daardoor is het mogelijk om een gemiddelde wedstrijdspanning rondom een tijdpunt te berekenen. De sportieve en minder sportieve wedstrijden verschillen al vanaf de start van elkaar: de aanvangsspanning is bij de minst sportieve wedstrijden al hoger en het verloop is grilliger. De wedstrijdspanning stijgt tijdens de wedstrijd, vooral bij teams die aan de verliezende hand zijn.
De wedstrijdspanning is tot vijf minuten na een pauze bij de neutrale en minst sportieve wedstrijden significant lager. Zeker de minst sportieve wedstrijden lijken kortstondig baat te hebben bij pauzemomenten, maar tien minuten na een pauze daalt de wedstrijdspanning niet langer en wordt de spanning weer langzaam opgebouwd.
Wanneer de sportieve belangen toenemen (einde wedstrijd of seizoen), neemt het aantal onsportieve gedragingen toe, vooral bij verliezende partijen. Het verschil in wedstrijdspanning tussen een winnend en verliezend team wordt goed zichtbaar in de laatste 10 procent van de wedstrijd. Gemiddeld genomen stijgt aan het einde van de wedstrijd de spanning binnen een verliezend team opmerkelijk snel, terwijl het winnende team een relatief vlakke wedstrijdspanning laat zien.
Wedstrijden waarbij supporters en de begeleiding positief zijn, verlopen sportiever dan de andere wedstrijden. Een mogelijke verklaring: in wedstrijden die positiever verlopen zit minder wedstrijdspanning en is de algehele sfeer ontspannen, waardoor de entourage ook positiever is. Maar dit kan ook andersom: doordat supporters en begeleiding positiever zijn, is het in het veld ook rustiger.
Om voor sportbonden en sportverenigingen tot een veiliger sportklimaat te komen, zijn met de SportklimaatApp de eerste relevante factoren onderzocht om de wedstrijdspanning te verlagen. Het inlassen van een afkoelmoment of pauze kan – vooral bij de minst sportieve wedstrijden – bijdragen aan een (tijdelijke) daling van de wedstrijdspanning.
Meer weten over de Monitor Sportief wedstrijdgedrag? Lees het rapport op mulierinstituut.nl of het uitgebreide artikel in het vakblad Sport & Strategie.
Meer weten over de mogelijkheid om gebruik te maken van de SportklimaatApp? Neem contact op met Rick Prins.