Het Mulier Instituut heeft de ontwikkelingen van sportdeelname in ‘eigen kring’ door homoseksuele mannen en lesbische vrouwen vanaf 1980 in kaart gebracht in het boek 'Homosportclubs in Nederland 1980-2020'. Het boek biedt een overzicht van de opkomst en ontwikkeling van deze categorale sportclubs in onder meer ledental, samenstelling, samenwerking met reguliere sportorganisaties. Ook biedt het inzicht in de persoonlijke en maatschappelijke waarde van sportbeoefening in lhbt+-verband.
Na rellen op Roze Zaterdag in Amersfoort in 1982 zijn de eerste initiatieven voor zelfverdedigingsgroepen voor homoseksuele mannen en lesbische vrouwen in Nederland ontstaan. In de twee decennia daarna nam het aantal homosportclubs sterk toe. Een opkomende politiek-activistische homobeweging en een bloeiende homo-/lesbische subcultuur waren van invloed op deze ontwikkeling, evenals de internationale ontwikkeling van sportorganisatie en evenementen. Vooral de in 1998 in Amsterdam gehouden Gay Games – een sinds 1982 plaatsvindend vierjaarlijks grootschalig internationaal sport- en cultuurfestival – vormde een belangrijke katalysator voor de ontwikkeling van homosportorganisaties in Nederland.
In het boek Homosportclubs in Nederland 1980-2020 kijkt onderzoeker Agnes Elling ook naar de waarde van lhbt+-clubs. Elling constateert dat de combinatie van prestatie en gezelligheid en het contact met andere homo- en biseksuele mannen en vrouwen de belangrijkste redenen zijn om lid te worden van een lhbt+-club. De meeste leden hebben geen negatieve ervaringen bij reguliere clubs, maar kozen (ook) voor een omgeving waarin ze nog meer zichzelf kunnen zijn.
In de hoofdstukken over de recente ontwikkelingen van homosportinitiatieven werpt Elling de vraag op hoe de toekomst van deze sportclubs eruit zal zien. De afgelopen jaren is de groei van lhbt+-sportclubs afgevlakt. Veel clubs vergrijzen en de toegenomen emancipatie en inclusie bij reguliere sportorganisaties leiden tot de vraag of deze sportclubs niet overbodig zijn geworden.
Homosportclubs in Nederland 1980-2020 is tot stand gekomen in opdracht van de stichting Gay Union Through Sport. Op basis van een bevraging onder leden en door interviews met oprichters en bestuurders komen ook persoonlijke motieven, betekenissen, ervaren ondersteuning en weerstand en toegeschreven maatschappelijke waarden en uitdagingen uitgebreid aan de orde. Een onmisbare inventarisatie voor iedereen die geïnteresseerd is in de ontwikkeling en betekenis van homo-organisaties en categorale sportclubs in Nederland.
Foto: Gay Swim Amsterdam - Eurogames Parijs 1997 (Fotocollectie Jeanette Nijboer)