"Dit boek is verplichte kost voor alle sportbonden"

De Sportboekenplank van Marieke van der Plas (directeur KNGU): 'Heldinnen' - Luca Caioli & Elvira Giménez

Over sport zijn boekenkasten vol geschreven: biografieën van topsporters, romans, reconstructies van historische wedstrijden en journalistiek graafwerk naar misstanden. In de rubriek De Sportboekenplank vragen we mensen uit de sport een sportboek uit hun boekenkast te halen en te bespreken wat zij daaruit hebben geleerd. Dat kan een klassieker zijn die ze als een bijbel met zich meedragen of juist een onlangs verschenen boek vol nieuwe inzichten. In aflevering 2 noemt Marieke van der Plas, directeur KNGU, het boek ‘Heldinnen – Vrouwen die sportgeschiedenis schreven’ een mustread voor iedereen in de sport.

Waarom heb je dit boek van je sportboekenplank gehaald?

"De meeste boeken die ik heb gelezen over bijvoorbeeld wielrennen, zoals De Renner, Pijn is genot, Pellegrina, zijn mooie boeken, maar gaan alleen over mannen. Ik werd getriggerd door dit boek, want wat is de geschiedenis van vrouwen in de sport? Ik vind dit eigenlijk verplichte kost voor iedere sportbond. In dit boek lees je wie de vrouwen zijn in jouw sport en hoe zij hebben gevochten voor hun plek. Ik vind dat we de vrouwen in de sportgeschiedenis beter kunnen eren en meer moeten stilstaan bij de rol die zij hebben gespeeld. Ik ben daarom overal met dit boek aan het rondgaan om dit te promoten. Bram van Bokhoven die onlangs bij de KNGU stopte als bondscoach en nu is gestart als prestatie manager bij NOC*NSF, kreeg dit als afscheidscadeau van mij."

Neem ons eens mee in dit boek, waar gaat het over?

"Het boek begint net voor 1900 en neemt je vervolgens aan de hand van verhalen van vrouwen uit de sport mee door de geschiedenis. Zeker over die pionierstijd is het interessant om te lezen wat vrouwen moesten doen om überhaupt mee te mogen doen en hoe de media naar sportende vrouwen keken, je gelooft het gewoon niet. Vrouwen deden bijvoorbeeld onder pseudoniem mee om niet herkend te worden. Aan de hand van die verhalen zie je wat vrouwen hebben moeten doorstaan in die tijd. Waar ze zijn gekomen of hoe ze weer in de vergetelheid raakten. Het geeft inzicht in de tijdsgeest van dat moment en het conservatisme van de sportkoepels. Bij het IOC mogen ze ook eens kritisch in de spiegel kijken hoe zij door de jaren heen met vrouwen zijn omgegaan. Het besef dat het honderd jaar heeft geduurd om nog niet eens op 49% deelname van vrouwen aan de Spelen in Tokio te komen. Honderd jaar!"

Wat is voor jou de rode draad bij de verhalen van die vrouwen?

"Wat vaak terugkomt in de verhalen is: gelijke betaling wat niet was geregeld, niet kunnen deelnemen, de kleding van vrouwen, het uiterlijk versus kuisheid en de blik van de media. Dat zijn dingen die nog steeds spelen. Daar kan ik somber van worden. Kijk bijvoorbeeld naar de discussie over keuzevrijheid van kleding van vrouwen in de sport, dat is nog altijd niet geregeld. Hebben we daar nog 100 jaar voor nodig? Het aantal vrouwen in bestuursfuncties is ook nog steeds een drama. Tegelijk hoop ik dat dit boek weer kan inspireren. Je moet ook perspectief schetsen. Aan het einde van het boek wordt daar nog een mooi Nederlands voorbeeld van gegeven met Jan-Dirk van der Zee. De KNVB had namelijk toegestaan dat meisjes met jongens mochten meevoetballen in een bepaalde klasse. Dat zijn winstmomentjes vanuit Nederland. Je moet dit boek volgens mij ook als inspiratie en bewustwording gebruiken."

Wat kunnen we als het gaat om die inspiratie en bewustwording uit het boek halen?

"Voor mij is dat de sombere kant: history repeats. Je ziet steeds hetzelfde terugkomen tot op vandaag. De positieve kant is dat dit een spiegel kan zijn van wat we echt beter moeten doen. Hoe wij in de sport met vrouwen omgaan, past niet meer bij ons mensbeeld op dit moment. Laat dat een motivatie zijn om het te veranderen. We hebben onlangs nog een hele discussie binnen NOC*NSF gehad over kwaliteitseisen en diversiteit. Nu denk ik: we hadden voor die tijd dit boek moeten lezen, dan waren heel wat bestuurders en directeuren wat meer intrinsiek gemotiveerd geweest om hier wat aan te doen. Ik hoop dat dit boek wat meer bewustwording en schaamrood op de kaken kan veroorzaken.”

Hoe speelt het thema uit dit boek binnen de KNGU?

"Bestuurlijk hebben wij het model veranderd om te zorgen dat we meer aandacht hebben voor vrouwelijke bestuurders. Bij de bondsraad hebben we een verdeling van 50/50 man-vrouw. Voorzitter Monique Kempff en ik zijn allebei voorvechters van meer genderdiversiteit. We hebben dat ook vastgelegd in onze statuten. Op de lange termijn, en met een lange adem, ben ik ook bezig of we meer diversiteit bij de nationale coaches voor elkaar kunnen krijgen. In de gehele turnsport is het merendeel van het technisch kader vrouw, maar hoe verder je in de piramide komt hoe meer mannen de coaches zijn. Daar streven we ook naar genderdiversiteit. Ik weet al: je moet daar op een andere manier naar kijken, je moet vrouwen vragen en zorgen dat ze niet eerder uitstromen omdat ze niet verder komen. Je moet daar andere methoden voor gebruiken om vrouwen te stutten zodat ze ook naar boven komen. Het past in onze visie dat dat beter wordt in de toekomst."

Boekgegevens

Titel: 'Heldinnen - vrouwen die sportgeschiedenis schreven'
Auteurs: Luca Caioli en Elvira Giménez (vertaling: Pieter van der Drift)
Uitgever: Thomas Rap (2021)
ISBN: 9789400407992