In december vorig jaar maakte baanwielrenster Elis Ligtlee abrupt een einde aan haar sportcarrière. De toen pas 24-jarige renster was het plezier in de sport kwijtraakt. Opmerkingen over haar gewicht die zij voortdurend kreeg vanuit het begeleidingsteam van de Nederlandse baanselectie speelde daar een grote rol bij. Dat de bondscoach haar in het openbaar "te zwaar" noemde, voelde destijds als een extra trap. Terwijl ze op dat moment juist overeind geholpen had willen worden.

Verhelderend gesprek

Door die vervelende ervaringen leek een nauwe samenwerking met de KNWU na haar carrière niet direct voor de hand te liggen. Eerder dit jaar had Ligtlee een goed gesprek met de KNWU om alles uit te spreken en af te sluiten. Ze kon daar ook ter tafel brengen wat zij had gemist vanuit de bond. "Ik heb iemand gemist waar ik op terug kon vallen. Als je Olympisch kampioen bent, weet je helemaal niet wat er op je pad komt. Iemand waar je op terug kunt vallen die er voor je is als het heel goed gaat en als het niet zo goed gaat. Dat was heel erg fijn geweest als dat er was." Ze had daar lang een naar gevoel aan over gehouden. Het gesprek met de KNWU was verhelderend voor haar. "Ze gaven aan dat ze er alles aan willen doen om het recht te zetten. Dan geeft mij dat juist een heel goed gevoel. Ze zien ook in dat er dingen verbeterd moeten worden."

Het is volgens Ligtlee ook niet zo dat de KNWU helemaal niet met het thema grensoverschrijdend gedrag bezig is. Integendeel, zegt ze. De wielerbond heeft al langer vertrouwenspersonen, een vakbond en mensen die dicht op de problematiek zitten. "De KNWU is zelfs de eerste sportbond in Nederland die een onderzoek heeft laten doen naar grensoverschrijdend gedrag binnen haar sport. Ze lopen daarin echt voorop. Alleen weten veel wielrenners dat niet. Ik heb het ook nooit echt geweten. Ik heb mijn eigen mensen gezocht." Dat roept de vraag op of een vertrouwenspersoon vanuit de bond het verschil had kunnen maken waardoor ze nu nog zou fietsen. "Dat is natuurlijk een 'wat als'- vraag", zegt ze. "Maar als er iemand was geweest dan had het misschien iets makkelijker gegaan dan dat je het voor je gevoel in je eentje moet uitzoeken."

Vervolg op rapport

Ze heeft hoe dan ook geen spijt van haar beslissing. Ook al merkt ze binnen en buiten de sport dat mensen het moeilijk vinden om te begrijpen dat een olympisch kampioene zo vroeg besluit te stoppen. "Ik ben nu heel erg blij en gelukkig. Ik heb mijn eigen bedrijf en fijne mensen om mij heen." Met haar bedrijf Elis Ligtlee Sport & Lifestyle geeft ze lezingen, personal training en clinics. Daar komt nu ook het KNWU-programma 'Elis schakelt op naar een veiliger en gezonder sportklimaat' bij. Dat programma is een vervolgstap op het onderzoek dat de KNWU hield onder 2000 amateurwielrenners en 113 profrenners. In het rapport 'Opschakelen' dat daaruit volgde kwam naar voren dat een ruime meerderheid van de wielrenners met pesten, dwang, chantage en seksuele intimidatie te maken hebben gekregen. Ligtlee vindt het belangrijk om een bijdrage te kunnen leveren om de genoemde problemen uit de enquêtes, die zij destijds zelf ook invulde, aan te pakken. "Ik vind het gewoon heel erg belangrijk dat mensen plezier houden in wat ze doen. Ik hoop dat anderen niet hoeven te ervaren wat bij mij uiteindelijk mis is gegaan. Ik vind het gewoon heel erg fijn dat ik anderen kan helpen."

Een eerste stap

In de lezingen en gesprekken die ze gaat voeren met sporters en clubs zal ze zich niet beperken tot de topsport. "Het is natuurlijk zo dat in topsportprogramma’s vaak al hulp aanwezig is, maar je kunt ook nog beginnend sporter zijn of bij een wielerclub zitten en ook last hebben van dit soort problemen. Dan moet je ook weten waar je terecht kunt. Dat daar ook hulp is en dat sporters niet bang hoeven te zijn om die hulp te vragen. Ze zullen zeker niet de enige zijn.”

De KNWU hoopt met dit programma een cultuuromslag teweeg te brengen. Lezingen en gesprekken alleen zullen daar niet genoeg voor zijn, weet Ligtlee ook. "Dit is een begin", zegt ze. "De eerste stap is dat mensen weten waar ze terecht kunnen. Dat sporters weten hoe ze hierover kunnen praten, dat sportclubs weten wat ze kunnen doen en dat we coaches daarop wijzen. Dan denk ik dat we al een heel eind op weg zijn." Ligtlee roemt de KNWU die grensoverschrijdend gedrag duidelijk aanpakt. "De KNWU had ook stil kunnen blijven zitten en niks aan het probleem kunnen doen. Ze hebben nu in ieder geval de kans gepakt om er iets aan te doen." Ligtlee hoopt dat de KNWU een voortrekker wordt met hun aanpak voor grensoverschrijdend gedrag in de sport. "Ik denk dat de KNWU een mooi voorbeeld geeft. En ik ben er best trots op dat ze dat samen met mij willen doen."

Foto: Cor Vos / Via KNWU