Iwan Spekenbrink is een bekend pleitbezorger van een schonere wielersport. Bij Team Sunweb, en ook al bij voorganger Argos-Shimano, zit die gedachte diepgeworteld in het dna van de ploeg. De cultuurverandering die Spekenbrink voor ogen heeft begint volgens hem bij oprecht zijn. "Dat betekent dat je moet accepteren dat mensen zijn zoals ze zijn. Daar zitten mooie mensen bij, maar je hebt ook mensen die over de schreef gaan. Er is dus helaas ook doping. Dat is de realiteit die we met elkaar onder ogen moeten zien. Volgens mij is dat het juiste startpunt."

Renners beschermen

Wegkijken en vervolgens dramatisch doen op het moment dat een dopinggeval bekend wordt, is volgens Spekenbrink niet de oplossing. Zeker in een sport waar veel prestatiedruk bestaat en waar middelen om harder te fietsen voorhanden zijn, komt het aan op gedragsverandering. "Het feit dat mensen niet altijd de goede dingen doen, wil niet zeggen dat ze knettergek zijn. Als het een risico is om doping te gebruiken dan zorgt dat wel dat renners drie keer nadenken. De belangrijkste vraag daarbij is daarom volgens mij: willen we geen positieven of willen we geen doping?"

Daar zit ligt in zijn ogen een wezenlijk verschil. "Als je geen doping wil dan moet je degene die gebruiken opsporen en de anderen die het goed doen beschermen. Dat doe je alleen door de gebruikers op te sporen. Met iedereen die je eruit haalt boek je ook een overwinning, want je beschermt daarmee ook je goede renners. Als je geen positieven als doelstelling stelt dan kun je beter iets minder gaan controleren, want dan heb je nog minder kans dat je mensen pakt en dan ben je absoluut niet de renners aan het beschermen die oprecht op een goede manier willen sporten."

Niet alleen de lusten van de sport

Het model van de wielersport, waar ploegen voor de inkomsten bijna volledig afhankelijk zijn van sponsors, is daarbij een complicerende factor. Sponsors zien in het bereik en de impact van de wielersport de voordelen, maar ze worden liever niet met schandalen in de sport geassocieerd. Veel wielersponsors nemen daarom clausules in de contracten op waarin ze bij meer dan twee dopinggevallen onder de overeenkomst uit kunnen.

Het kan ook anders, zegt Spekenbrink. "Als je oprecht zegt: wij willen een schone sport. Dan moet je dus gaan controleren. Ik ben daarom ook trots dat we met Sunweb een partner hebben die niet alleen de lusten van de sport wil. Zij nemen ook verantwoordelijkheid daar waar nog wat te winnen valt: op het gebied van anti-doping. Ze staan daarmee ook echt achter ons beleid."

Nerveus

Toen Team Sunweb in 2018 samen met haar titelsponsor besloot om de Nederlandse Dopingautoriteit opdracht te geven onafhankelijke out-of-competition controles uit te laten te voeren, merkte Spekenbrink in het wielrennen veel scheve gezichten. "We mogen overal geld aan uitgeven: windtunneltesten, tijdritpakken en extra trainers, maar als je geld wil uitgeven aan anti-doping dan wordt iedereen nerveus." Toch zette de ploeg de ingezette lijn onverminderd door met de Dopingautoriteit. "Die controles komen ook in het biologisch paspoort van de renners dus daarmee versterkt het ook het bestaande systeem. Ik vind het mooi dat we in Nederland soms ook eigenwijs kunnen zijn en het gewoon doen."

De urine- en bloedcontroles die de Dopingautoriteit doet, komen bovenop de controles waar alle andere wielerploegen al aan worden onderworpen. Hoewel de wielersport in anti-dopingaanpak volgens Spekenbrink voorop loopt ten opzichte van andere sporten, zijn die extra controles wat hem betreft echt nodig. "Als je echt gedrag wil beïnvloeden moet je meer controleren. Out-of-competition controles zijn effectief, maar het kan zeker nog effectiever door meer controles."

Voorlichting

Ondertussen kan Spekenbrink met zijn verhaal op steeds meer begrip rekenen. Hij krijgt ook vragen van ploegen die interesse hebben in een dergelijk controlesysteem. "Je hebt ook sponsors nodig die oprecht in de wedstrijd zitten", benadrukt Spekenbrink. Vooralsnog hebben nog geen andere ploegen het voorbeeld van Sunweb gevolgd. "Het zou mooi zijn als we dat met elkaar kunnen doen en nog meer geld investeren in nog meer controles. Daar moet je heen. We hebben de goede weg ingeslagen en nu moeten we door."

In de nieuwe Wereld Anti-Doping Code die tijdens het ICIC2020-congres in Vaalsbroek wordt besproken, is voorlichting een belangrijke pijler. Net als Herman Ram is Spekenbrink groot voorstander van voorlichting als onderdeel van een effectief anti-dopingbeleid. "Ik denk dat je goed moet voorlichten, maar met het perspectief dat we het dopingprobleem gaan aanpakken. Dan wordt het makkelijker om het verhaal uit te leggen. Jonge sporters zijn niet gek en ze weten dat je door middelen harder kunt fietsen. Er zijn nog steeds kansen dat je ermee wegkomt. Dan is het moeilijk verkroppen als het alleen bij mooie woorden blijft. Je moet daar meer controles naast zetten. Dan heeft voorlichting veel meer effect."