Roxanna van Erp begon als jong meisje in de sport wushu, een Chinese vechtkunst die onder aanvoering van Bruce Lee in het Westen bekend werd als kungfu. "Op mijn dertiende zat ik al in het Nederlands team. Ik mocht zo ook bij een aantal EK’s en WK’s voor Nederland uitkomen. In die jaren heb ik ook een vervelende ervaring met een coach gehad met grensoverschrijdend gedrag. Op mijn negentiende zat ik er fysiek en mentaal helemaal doorheen. Toen besloot ik te stoppen met topsport en mijn leven radicaal om te gooien." Ze verhuisde van Zuid-Limburg naar Amsterdam en begon in eerste instantie aan een studie psychologie. "Die keuze liep ook een beetje parallel aan de verwerking van het grensoverschrijdend gedrag waar ik mee te maken had gekregen. Die studie liep niet echt. Mijn hart ligt echt in de sport, ontdekte ik toen. Daarom ben ik met Sportmanagement en Ondernemen aan de HvA begonnen. Daar ging ik helemaal van aan." Na haar studie Sportkunde, studeerde Roxanna bestuurskunde aan de VU.

Ze liep stage bij de Gemeente Amsterdam, kreeg daar een baan aangeboden maar besloot na een tijdje over te stappen naar de Hogeschool van Amsterdam, om leiding te geven aan de talentenprogramma’s van volleybal, damesvoetbal en roeien. "Dat was in de fase van de oprichting van de CTO’s, de Centra voor Topsport en Onderwijs, de huidige TeamNL centra. Een unieke kans omdat daarmee de gehele topsportinfrastructuur in Nederland aan het veranderen was. Daar wilde ik graag een bijdrage aan leveren. Een ontzettend boeiende tijd, waarbij alle topsportfaciliteiten naar een hoger niveau werden getild."

Mindfulness als succesfactor

Het inzicht wat bepalend werd voor haar carrièrevervolg verkreeg ze uit het boek ‘Sacred hoops’ van basketbalcoach Phil Jackson. "Hij vertelt daarin hoe mindfulness een succesfactor is binnen alle teams waar hij mee werkt. Toen dacht ik: dit is wat we in de sport nodig hebben. En vooral wat sporters nodig hebben! Op dat moment was ik heel erg aan het zoeken naar hoe je het mentale vlak kan faciliteren, zonder dat sporters afhankelijk worden van een coach of sportpsycholoog. Met mindfulness leer je sporters hun zelfredzame vermogen te trainen. Dat stoppen ze in een rugzak en daar hebben ze toegang toe op het moment dat ze dat nodig hebben. Tijdens hun sportcarrière en ook daarna. Dit is het, dacht ik!"

Ze volgde diverse opleidingen op het gebied van mindfulnes, waar ze ook allerlei ontdekkingen over haarzelf bij deed. Van Erp denkt nu dat die tools haar als topsporter zeker hadden kunnen helpen. "Zeker het stuk compassie hadden mij zeker geholpen als topsporter. Ik ben een vrij emotioneel mens, dus als ik dat iets meer had kunnen reguleren dan had mij dat zeker geholpen. Ook bij het omgaan met wedstrijdspanning."

Sporter centraal zetten

Gaandeweg ontdekte ze ook zelf hoe ze haar nieuwe kennis het beste kon toepassen in de sport. "In eerste instantie ligt de focus vaak voornamelijk op de prestatie. Logisch, want als sporter wil je het beste uit jezelf halen en winnen. Mogelijk hangt zelfs je salaris of stipendium ervan af. Los van de liefde voor de sport en het coachvak, hangt de baan van een coach en een Technisch Directeur ook vaak af van de prestaties. Het hele topsport financieringssysteem is hierop ingericht. De vraag is in hoeverre je je werk door dit soort onzekerheden laat beheersen? In het huidige systeem draait alles nog om de prestatie. Met alle verhalen over grensoverschrijdend gedrag die de afgelopen jaren naar buiten zijn gekomen, rijst ook de uitnodiging om kritischer naar het eigen systeem te kijken en tot een transitie te komen. En dat begint op een individueel niveau. Want wat je op individueel niveau tegenkomt, kom je ook op systeemniveau tegen. En vice versa."

Van Erp gelooft dat het anders kan met een meer mensgerichter beleid, waarbij de sporter centraal staat. "Daarmee maak je de sporter ook eigenaar van zijn of haar eigen ontwikkelproces. Deze aanpak, mentaliteit of mindset, kan je doorvoeren in je gehele organisatie. Ik ben ervan overtuigd dat de prestaties hier niet onder hoeven te lijden. In tegendeel. Het begint met een eerlijk gesprek met jezelf voeren. Met name de decision makers."

Transitiecoach

Met haar eigen praktijk probeert ze coaches en professionals in de sport in gesprekken en trajecten bewust te maken van hun persoonlijke patronen, hun manier van communiceren en coachen. Bij ESPRIT kijkt ze als onderdeel van het Embedded Ethics Team naar de systemische uitdagingen in de sport. Ze is bij dat team betrokken om vanuit haar expertise transitieprocessen te begeleiden als transitiecoach. Haar gesprekspartners kunnen bondsdirecteuren, technisch directeuren en coaches zijn. "Eigenlijk iedereen in het hele sportsysteem." Ze bespreekt desgewenst de transitie op meerdere niveaus. "Een transitie vindt altijd op individueel niveau plaats, om van daaruit met elkaar uiteindelijk ook een transitie op systeemniveau te kunnen bewerkstelligen."

In haar columns zal ze ook vragen opwerpen als ze haar licht zet op morele en ethische vraagstukken uit het sportnieuws. "Dat is ook wat ik in mijn werk doe: het onderzoeken en adresseren van moeilijke issues, door ze te bevragen. Ik weet het antwoord vaak ook niet. Het is een onderzoek. Als ik dat in gang weet te zetten, dat je de vraag en dat onderzoek bij de lezer over kan brengen zodat er iets in beweging kan komen, dan is mijn missie geslaagd."

De eerste column van Roxanna van Erp verschijnt donderdag 25 januari.