Renes is sinds deze maand Lector 'Psychologie voor een Duurzame Stad' aan de Hogeschool van Amsterdam. Daarvoor was hij al acht jaar op de Hogeschool Utrecht bezig met gedragsverandering in het publieke domein op het gebied van veiligheid, mobiliteit en gezondheid. "In Amsterdam richten we ons nu volledig op het thema duurzaamheid en de keuzes die burgers daarin maken. Wat maakt dat zij wel of niet meegaan met duurzame veranderingen? Waardoor voelen ze weerstand en waar worden ze juist enthousiast van. Als je dat gaat snappen dan heb je een hele belangrijke succesfactor te pakken: de mensfactor."

Bij gedragsverandering is het volgens Renes van belang dat het doelgedrag bekend is. "Ik kreeg een keer van een arts de opmerking: mensen zijn altijd ontzettend gemotiveerd als het om hun gezondheid gaat. Maar als je dan vraagt of ze ook ontzettend gemotiveerd zijn om een biertje te laten staan, meer groente te eten of te gaan sporten, dan wordt het een ander verhaal."

Geld of gedoe?

Alleen informatie over het gewenste gedrag is geen trigger, legt Renes uit. "Wil je mensen daadwerkelijk hun gedrag laten veranderen dan moet je heel specifiek naar hun situatie kijken om uit te zoeken wat het maakt dat ze het ook echt willen. Wat maakt het mogelijk in hun eigen context dat je ze daadwerkelijk intrinsiek gaat motiveren om het te gaan doen?" Daarbij komt ook dat de verandering eenvoudig gemaakt moet worden. "Mensen denken bij duurzaamheid vaak dat het om geld gaat, maar eigenlijk gaat het om gedoe. Dat ze iets moeten doen wat ze niet kennen of waar ze de voordelen niet meteen van ervaren. De opbrengsten zie je niet meteen maar de kosten wel. Dat zorgt voor zo’n barrière dat ze niet het leuke ervan zien maar wel de nadelen."

Dan leven we nu ook nog een tijd dat informatie iets complex is geworden. "Wat je ziet is dat mensen die weerstand voelen tegen het gene wat ze moeten doen dat die alleen bezig zijn met alles te bediscussiëren. Het is daarom goed je te beseffen dat mensen helemaal niet zo bezig zijn met wat jij weet zolang zij niet zeker zijn dat je om ze geeft. Dan pas gaan ze misschien luisteren naar wat je zegt. In die communicatie gaat het vaak fout."

Bijzaak

Renes denkt dat het voor iedere sector goed is om af te vragen waarom duurzaamheid een belangrijk thema binnen die sector is. "Als je in de publieke sector een grootverbruiker bent van energiebronnen dan ligt het voor de hand. Maar ik kan mij ook voorstellen dat de sport vooral bezig is met leden en vrijwilligers. Dan wordt duurzaamheid een bijzaak en daarvan weten we dat het lastiger wordt om echt te gaan handelen."

Hij vindt het daarom des te interessanter om te zien dat juist bij veel sportclubs al duurzame maatregelen worden genomen in de vorm van led-verlichting en zonnepanelen op de daken van clubhuizen. Juist de clubs die daar al mee bezig zijn kunnen daar een grote rol in spelen, denkt Renes als hij aan een studie in een wijk denkt. "Om energiezuiniger te worden werden een aantal argumenten gegeven, waaronder dat het geld oplevert en dat anderen in de wijk ook al zuiniger waren geworden. Juist dat de buurman het al deed gaf de doorslag, omdat ze daar zagen dat het ook daadwerkelijk bij hem iets in de portemonnee opleverde."

Van sportclub naar thuis

Om de sportvereniging als olievlek te gebruiken om ook bij mensen thuis een duurzaam gedrag te krijgen, ziet Renes nog wel een aantal uitdagingen. “Het zou kunnen werken, maar om van mij als burger de transitie te maken van de club naar thuis, moet ik het zien als een vergelijkbare context. Dat vind ik een spannende. Die ander moet op mij lijken. Dat wordt nog wel een uitdaging.”

Tijdens zijn lezing zal Renes de vertegenwoordigers uit de sport vragen naar hun visie en ideeën over de grote opgave voor een duurzame sport. Hij zal die vervolgens aanvullen en toetsen met zijn kennis van gedragsverandering.

Ga voor meer info over de Kennisdag en inschrijven naar Sportengemeenten.nl