Wie vertegenwoordigt de lokale sportverenigingen bij gemeenteraden? Jan Raateland, pleitbezorger van sterke sportverenigingen, moet constateren dat die belangenbehartiging niet is georganiseerd in Nederland. Hij doet daarom een oproep aan gemeenten en gemeenteraadsleden om zich actiever op te stellen richting sportverenigingen.
Gemeenten hebben een enorme uitdaging op het gebied van meer sporten en bewegen in relatie tot gezondheid en vitaliteit van de inwoners. De Nederlandse Sportraad omschreef dit onlangs als: ‘Er is een pandemie gaande van te weinig bewegen’.
In de afgelopen 20 jaar is de norm van de sport- en beweegdeelname van de Nederlanders van 53% naar 45% gedaald. Terwijl de overheid in het Nationaal Preventieakkoord, in 2018 al, de ambitie heeft gesteld op 75% sport- en beweegdeelname in 2040.
Met deze doelstelling staan politici, bestuurders en beleidsmakers aan de lat om anders, vernieuwend, naar het sport- en beweegaanbod binnen de eigen gemeente te kijken en vervolgens te handelen.
In de evaluatie van het Sportakkoord komen de onderzoekers van het Mulier instituut tot de constatering dat ..’gemeenten een pro-actievere houding moeten ontwikkelen ten opzichte van sportaanbieders. Daarnaast moeten ze een structuur inrichten die lokale samenwerking mogelijk maakt’. 1)
"Ik vind het onbestaanbaar dat de grootste sportaanbieder in iedere gemeente, niet betrokken wordt bij de totstandkoming en uitvoering van het gemeentelijk sportbeleid"
In dit advies lees ik de aansporing lokale sportverenigingen beter in positie te brengen om die beoogde samenwerking te kunnen realiseren. Dit betreft een van de onderwerpen waarover ik met enige regelmaat heb geschreven. Sportverenigingen kunnen – mits goed gefaciliteerd en gepositioneerd – het verschil maken in het meer laten sporten van kinderen.
Met die positionering doel ik op lokale vertegenwoordiging en belangenbehartiging van sportverenigingen. Ik ken geen gemeente in Nederland, waarin die belangenbehartiging is georganiseerd.
In de gesprekken die ik hierover heb gevoerd, wordt meer dan eens de lokale Sportraad aangemerkt als de belangenbehartigers voor de plaatselijke sportverenigingen. Dat is zo’n Sportraad niet! Ik bemerk dat die constatering voor veel gemeenteraadsleden nieuw is. In mijn contacten met hen bespeurde ik vaak ongeloof wanneer ik hen dat uitlegde.
De gemeente Den Haag kent ook zo’n raad: Adviesraad voor sport. In een interview met de nieuwe voorzitter Ron Jansen, las ik deze uitspraak: "Wij zijn geen belangenbehartigers voor verenigingen". Ik ken Ron al heel lang als voorzitter van de Haagse voetbalvereniging Laakkwartier. Wij wisselen met enige regelmaat onze ervaringen en standpunten uit over sportverenigingen. Over wat ik hiervoor al beschreef over de andere gemeenten in Nederland, verraste zijn uitspraak mij niet echt; ik vond het wel eerlijk en oprecht.
Wie is er in Den Haag, en in die andere 341 gemeenten in Nederland, dan wel de onafhankelijke belangenbehartiger van de lokale sportverenigingen?
Die vraag stelde in mijzelf al 15 jaar geleden. Ik ervaar dit nog steeds als een gemis in de lokale organisatie van de sport. Ik vind het onverklaarbaar en onbestaanbaar dat de grootste sportaanbieder in iedere gemeente, niet betrokken wordt bij de totstandkoming en uitvoering van het gemeentelijk sportbeleid.
Het ligt voor de hand om de verklaring voor het ontbreken van die lokale belangenbehartiging bij die sportverenigingen zelf te leggen. Het antwoord daarop is kort en duidelijk: zij hebben geen direct belang bij een vertegenwoordiging. De sportvereniging is autonoom en is er door en voor de leden. Initiatieven hiervoor komen niet vanuit de bestuurders van sportverenigingen. Dat zijn mensen die naast hun werk en andere activiteiten zich als vrijwilliger, wekelijks een aantal uren, ’s-avonds en in het weekend, inzetten voor hun eigen sportclub.
Ik zie het dan ook niet snel gebeuren dat bij iedere sportvereniging een vrijwilliger alle gemeentelijke- en overheidsstukken opzoekt, leest en erop reageert; niet zo efficiënt ook!
Zo zie ik het ook niet gebeuren dat 80 bestuursleden (ik noem een willekeurig aantal) – tijdens kantooruren – aanschuiven bij overleg met de gemeente en de sectoren onderwijs, welzijn, zorg, sociale zaken, etc. Wederom niet zo efficiënt. Zie hier ook de verklaring voor de tegenvallende resultaten van Sportakkoord 1 en 2: het uitblijven van de zo gewenste verbindingen.
De behoefte aan een professionele, dus goed georganiseerde vertegenwoordiging van sportverenigingen en hun toekomstbestendigheid, zou moeten liggen bij de gemeenteraad en het college van Burgemeester en wethouders.
Al meer dan 25 jaar leeft binnen de overheid en gemeenten de wensgedachte dat sportverenigingen invulling geven aan een maatschappelijke functie. Slechts een klein deel van de sportverenigingen in Nederland, niet meer dan 10%, heeft hier echt invulling aan gegeven; wisselend structureel en incidenteel.
Die wensgedachte is met het Preventieakkoord, waar het de gezondheid en vitaliteit van de inwoners van de gemeente betreft, weer zeer actueel geworden. Daarbij laat ik nog even buiten beschouwing welke besparing op de zorgkosten dit kan opleveren.
Misschien is het slim om na 25 jaar de koers te wijzigen, de bordjes te verhangen.
Het advies van Mulier, ‘Een structuur die lokale samenwerking mogelijk maakt…’ in de vorm van een onafhankelijke lokale belangenorganisatie van sportverenigingen in iedere gemeente, kan hier een goede aanzet in geven.
Wat een lokale belangenorganisatie voor sportverenigingen kan betekenen heb ik hieronder uitgewerkt:
Een belangenorganisatie oefent invloed uit op besluitvorming, verstrekt informatie, stelt problemen aan de orde en biedt aan verenigingen advies en ondersteuning. Zo’n lokale belangenorganisatie sportverenigingen bestaat afhankelijk van de grootte van de gemeente uit een aantal medewerkers met de volgende taken:
1. Monitor Sportakkoord Mulier juni 2022 ‘Sport verenigt Nederland’ Voortgangsrapportage pag. 111
Jan Raateland zet zich al meer dan tien jaar op allerlei manieren in voor de versterking van sportverenigingen in Nederland. Hij is een van de initiatiefnemers van stichting ONS, een stichting die mensen en sportverenigingen verbindt. www.stichtingons.nl
Lees meer over Jan Raateland in zijn auteursbiografie en op zijn website: De Sportverenigingen.nl
