Het afbakenen van urban sports heeft iets tegenstrijdigs, omdat deze sporten een ongeorganiseerd karakter hebben. Toch zijn bepaalde kaders zeker voor beleidsmakers nodig om te kunnen meten hoeveel mensen urban sports doen. In Nederland wordt al langer gesproken over de kansen voor gemeenten met urban sports en de groeiende populariteit ervan, maar harde cijfers ontbreken nog. Dat komt mede doordat verschillende definities van urban sports in omloop zijn. Mulier-onderzoekers ontdekten bijvoorbeeld in de gemeentelijke beleidsplannen dat urban sports in sommige gemeenten wordt gedefinieerd als sporten die ‘zijn ontstaan op straat’, terwijl andere gemeenten juist de ‘hechte community’ als onderscheidende eigenschap zien.

Wel of niet ‘urban’?

Ook bij de sporten die onder deze paraplu vallen zien de onderzoekers grote verschillen tussen gemeenten. Zo worden sporten als boulderen, sportklimmen en golfsurfen in sommige steden ondanks het ontbreken van een stedelijke omgeving toch urban genoemd. Sporten die juist veel kenmerken van urban sports hebben, zoals freestyle voetbal en urban hockey, worden weer niet door alle gemeenten als ‘urban’ erkend. Ook over een sportvorm als bootcamp bestaat discussie of dat wel in het rijtje urban sporten thuishoort. Die verschillende zienswijzen maken het lastig om landelijk in kaart te brengen hoe groot deze opkomende sporten zijn.

Wat is urban sports?

Mulier Instituut heeft daarom gepoogd dat brede begrip eens te meer helder te krijgen door een eigen definitie van urban sports op te stellen. Daarbij is gebruik gemaakt van de kenmerken die beleidsmakers en onderzoekers al gebruiken. Uit dat literatuuronderzoek concluderen de onderzoekers dat door allerlei nuances het begrip urban sports zich niet scherp laat afbakenen. Ze stellen daarom voorlopig een brede definitie van urban sports voor:

“Urban sports zijn sporten die van oorsprong vooral worden beoefend door jongeren, veelal plaatsvinden in de stedelijke openbare ruimte, zijn ingebed in de ‘urban culture’ en hierdoor creatieve en/of artistieke elementen bevatten die worden getoond op straat en/of via sociale media, mogelijk in de vorm van battles.”

Met deze beschrijving in de hand wordt het volgens de onderzoekers gemakkelijker om urban sports van niet-urban sports te onderscheiden. Als voorbeeld geven zij in de notitie ‘Kijk op urban sports’ als voorbeeld dat jeu de boules op basis van hun definitie niet urban valt te noemen omdat het van oorsprong niet door jongeren wordt beoefend en niet is ingebed in de urban culture. Datzelfde geldt ook voor bootcamp.

Verder onderzoek

Mulier Instituut ziet deze verkenning als een eerste stap voor verder onderzoek naar urban sports. Daarbij zal gekeken worden naar de omvang van urban sports, wie deze sporten beoefenen en wat hun behoeftes zijn. De onderzoekers nodigen tot slot beleidsmakers en andere professionals uit om mee te denken over nieuwe onderzoeksvragen rondom de aard en omvang van urban sports. Daartoe hebben ze een korte vragenlijst gemaakt om meer te weten te komen over de kennisbehoefte rond dit thema.

Ga voor het volledige rapport naar Mulier Instituut.

Jongeren betrekken bij plannen

Veel gemeenten hebben al ontdekt dat juist het stimuleren van urban sports een grote meerwaarde kan hebben om jongeren in beweging te krijgen. In 2021 merkte Maxi Sellering, toen werkzaam als Urban City Manager in de gemeente Arnhem, al een landelijk momentum voor urban sports. "Je merkt nu dat gemeenten zeggen: wij geloven hierin en we begrijpen dat dit een manier is om de jeugd te boeien voor sport en bewegen en heel veel andere aspecten." De afgelopen jaren klopten steeds meer gemeenten bij haar en de Urban Sports Coalition, het gezamenlijke project van de KNGU, KNWU en Sportbedrijf Arnhem, aan voor advies om urban sports lokaal aan te pakken.

Haar belangrijkste advies aan gemeenten die met Urban Sports aan de slag willen is om de sporters bij de uitwerking van de plannen te betrekken. Daar gaat het in de ogen van Sellering, die veranderkundige is, vaak mis. "Zet nu eens geen plan op papier en betrek die urban sporters er vanaf het begin bij. Dan pas ga je samen met hen kijken wat je op papier moet zetten."

Handboek Urban Sports

Inmiddels werkt Sellering bij 3x3 Unites aan de internationale ontwikkeling van 3x3 basketball, maar de kennis en ervaring die ze heeft opgedaan over het opzetten van urban sports is daarmee niet verloren gegaan. In het praktische handboek voor urban sports heeft ze van verschillende initiatieven uit het land de lessen en cases verzameld. "We merkten dat we zo veel kennis en mooie dingen en ervaringen hebben opgedaan. Het voelde zo zonde om dat niet te delen. Innovatie gaat ook over het weer toegankelijk maken van kennis."

Fotobijschrift: Jongeren bij de opening van een nieuw skatepark in Dordrecht. Foto: TTStock / Shutterstock