Meer aandacht, meer geld en slimme samenwerking voor een gezondere samenleving. Zo vatte het ministerie van VWS het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) samen in de titel van een persbericht. In het GALA hebben staatssecretaris Van Ooijen, minister Helder en minister Kuipers samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en GGD GHOR Nederland afspraken gemaakt om slim samen te werken aan meer gezondheid, preventie en een sterke sociale basis. In het akkoord is afgesproken hoe in 2040 een gezonde generatie bereikt kan worden met "weerbare gezonde mensen die opgroeien, leven, werken en wonen in een sociaal en fysiek gezonde leefomgeving".

VWS investeert extra in gezondheid

Voor deze kabinetsperiode (tot 2026) is afgesproken dat het totale bedrag voor lokale preventieactiviteiten, gezondheidsbevordering, sociale basis en sport en bewegen stijgt naar circa € 300 miljoen per jaar. Daarvan is € 195 miljoen structureel. Bovendien is in het Integraal Zorgakkoord (IZA) afgesproken dat er voor gemeenten jaarlijks maximaal € 150 miljoen structureel beschikbaar wordt gesteld voor concrete plannen om de IZA-doelen te verwezenlijken. Regionale samenwerking tussen zorgverzekeraars en gemeenten maakt daar een belangrijk onderdeel van uit.

Staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS) over die samenwerking: "Samen kunnen gemeenten, verzekeraars en GGD’en zorgen voor meer verbinding tussen het sociaal domein en de medische domeinen, zodat mensen die het nodig hebben gezamenlijk slimmer en beter geholpen kunnen worden. Dat we met dit akkoord samen afspraken hebben gemaakt over de concrete resultaten die we komende jaren willen halen naar een fitte, gezonde en veerkrachtige samenleving, is heel mooi nieuws. Meer gezondheid zorgt in de eerste plaats natuurlijk voor een prettiger leven. Maar het vermindert ook het aantal zieke mensen en de druk op de zorg in Nederland."

Brede blik op gezondheid

Het verminderen van gezondheidsachterstanden loopt als een rode draad door het GALA, vanaf de eerste 1000 dagen van een kind en met speciale aandacht voor mensen in kwetsbare situaties. Mensen met een lager opleidingsniveau leven bijvoorbeeld gemiddeld ruim 4 jaar korter en krijgen bovendien ruim 14 jaar eerder te maken met een slechter ervaren gezondheid dan hoogopgeleiden. Door alle factoren die een rol spelen bij een gezond leven, zoals bestaans(on)zekerheid, is die aanpak nog niet zo eenvoudig, weet André de Jeu, directeur van Vereniging Sport & Gemeenten. "Het verminderen van gezondheidsachterstanden vergt meer dan alleen de inzet op gezondheid. Mensen met schulden, zonder baan of zorgen over hun woning kunnen het zich niet veroorloven om gezond te leven of hebben hier geen mentale ruimte voor. Een bredere blik op gezondheid en een integrale langdurige aanpak gericht op de wijken en mensen die kampen met gezondheidsachterstanden is nodig."

‘Beweging naar de voorkant’

Die integrale aanpak wordt mogelijk doordat vijf programma’s op gebied van gezonde leefstijl, zorg, sport, cultuur en leefomgeving voor het eerst met elkaar zijn verbonden. Het gaat daarbij om het 'Hoofdlijnen Sportakkoord II', 'Brede Regeling Combinatiefuncties' (inzet buurtsportcoaches), het 'Integraal Zorgakkoord', het 'Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA)', en het 'Programma Wonen en Zorg voor Ouderen' (WOZO). Voor gemeenten wordt het aanvragen en verantwoorden van middelen die binnen het GALA, Hoofdlijnen Sportakkoord II en BRC vallen bovendien een stuk eenvoudiger gemaakt. In plaats van 15 verschillende regelingen krijgen gemeenten met één brede Specifieke Uitkering te maken. Deze paraplu zal in beleidstukken met 'Brede SPUK' worden aangeduid.

De Jeu ziet in die vereenvoudiging en het stimuleren van lokale samenwerking de kracht van deze nieuwe aanpak. "De verbinding tussen de verschillende programma’s en akkoorden moet het fundament vormen voor gerichte aanpakken van preventie, gezondheid en sociale basis op het niveau van wijken, gemeenten en regio’s. De insteek daarbij is: van ziekte en zorg, naar gezondheid en preventie. Wij noemen dat de 'Beweging naar de voorkant'."

Om gemeenten goed op weg te helpen met de Brede-SPUK en het GALA wordt door de VNG, in samenwerking met VSG een ondersteuningsteam ingericht als vraagbaak. Daarnaast organiseren VNG en VSG in samenwerking met het ministerie van VWS en GGD-GHOR en andere ondersteuningspartijen vanaf 13 februari 2023 regionale (fysieke) startbijeenkomsten.

Ga voor meer informatie over de ‘Brede SPUK’ voor gemeenten en de data van deze bijeenkomsten naar sportengemeenten.nl

Foto boven: De ondertekening van het Hoofdlijnen Sportakkoord II in Den Haag in december 2022.