Het thema mentaal herstel krijgt de laatste jaren steeds meer aandacht, merkt onderzoeker en sportpsycholoog Yannick Balk. "We weten veel over het fysieke aspect van voeding, massage, maar de laatste jaren hebben we ook meer aandacht voor het mentale en emotionele aspect. Dat is ingegeven door een aantal onderzoeken die hebben laten zien dat trainingsbelasting op zich geen nadelig effect heeft op sporters in de vorm van burn-out of overtraining. Het gaat meer om psychosociale factoren die daarvoor zorgen."

Die onderzoeken laten zien dat stress veel vaker een burn-out bij sporters veroorzaken dan een teveel aan belasting. "Er wordt door sommigen ook wel gezegd: 'overtraindheid bestaat niet, maar slecht herstel wel'. Het gaat vaak niet om dat iemand te veel traint maar dat het herstel onvoldoende is. Als je goed mentaal herstelt dan val je ook beter in slaap. Het is een cyclus van inspanning, ontspanning, slaap, en dan kun je de volgende dag weer dezelfde inspanning leveren."

Onderbreking van inspanning

Balk maakt bij zijn onderzoek, wat hij binnenkort aan de TU/e zal verdedigen, een onderscheid tussen cognitie en emotie, oftewel: gedachtes en gevoelens. Die kunnen ervoor zorgen dat zelfs als een sporter uitgeteld op de bank ligt nog niet herstelt. "Als je mentaal nog aan staat door bijvoorbeeld een conflict met je coach dan herstel je niet. Als je echt los kunt komen van die stress dan heb je die onderbreking op mentaal gebied en dat is belangrijk. Herstel is namelijk een onderbreking van de inspanning die je levert, fysiek én mentaal."

Herstel bij coaches

Voor zijn onderzoek liet hij sporters twee keer per dag een vragenlijst invullen over hun gedachten, emoties en hun mate van herstel. "Hoe meer sporters los konden komen van allerlei sport-gerelateerde zaken, hoe beter ze zich voor het slapen hersteld voelden." Diezelfde vragenlijsten stuurde hij ook naar coaches en daar bleek opvallend genoeg hetzelfde voor te gelden. "Dat is de kers op de taart van mijn onderzoek. Ook coaches gaven aan dat ze beter herstelden als ze los waren gekomen van het werk. Dat is niet alleen voor de coach belangrijk, maar het heeft ook een positieve invloed op hun gedrag naar sporters toe."

Bedrijfsleven

Van coaches is de stap naar managers in het bedrijfsleven snel gemaakt, volgens Balk. Zijn onderzoek wil hij ook graag breder vertalen naar de arbeidspsychologie. Bij de afdeling Arbeid & Organisatie Psychologie aan de UVA, waar hij sinds kort als docent en onderzoeker werkt ziet hij volop mogelijkheden. "Je kunt modellen uit arbeidspsychologie ook toepassen op sporters en andersom. Dat maakt dit onderwerp trouwens ook relevant voor de brede doelgroep van het Congres Herstel 2.0. Je kunt veel van elkaar leren."

Tijdens het Congres Herstel 2.0 op 3 oktober op de KNVB Campus staat herstel in de topsport en het bedrijfsleven centraal. Onder leiding van Humberto Tan wordt het thema herstel vanuit verschillende werk- en leefgebieden toegelicht en worden de laatste innovatieve ontwikkelingen besproken. Meer info en aanmelden.