Sportonderzoek

Mentale gezondheid is een hot topic. Door de coronamaatregelen de afgelopen jaren hoor je in het nieuws regelmatig berichten over dat vooral jongeren er mentaal soms slecht aan toe zijn. Hoe kan sport en bewegen eraan bijdragen om de mentale gezondheid van Nederlanders op peil te houden of te verbeteren? Wikke van Stam, onderzoeker bij Mulier Instituut, beantwoordt vijf vragen over dit actuele thema.

In 2017 zijn in Nederland de Beweegrichtlijnen ingevoerd om aan te geven hoeveel beweging minimaal nodig is voor een goede gezondheid. Het aantal Nederlanders dat aan die richtlijn voldoet is sindsdien min of meer gelijk gebleven. Net als in 2017 voldeed in 2021 bijna de helft (47%) van de Nederlanders van 4 jaar of ouder aan de Beweegrichtlijn. Bij specifieke leeftijdsgroepen is meer verandering te zien. Zo blijk uit de Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor 2021 van het CBS en het RIVM dat meer kinderen van 4 tot 12 jaar en 75-plussers voldoende zijn gaan bewegen. Volwassenen in de leeftijd 18-35 jaar bewogen in 2021 juist minder dan in de voorgaande jaren.

De Boymansprijs is al sinds 1987 in het sportonderzoek een prestigieuze prijs voor het beste proefschrift op het gebied van lichamelijke opvoeding, sport en recreatie. Het Boymansfonds reikt deze prijs jaarlijks uit bij de Dag van het Sportonderzoek (dit jaar op 12 mei). De Boymansprijs 2021 wordt toegekend aan Mirjam Stuij voor haar promotieonderzoek aan de Vrije Universiteit Amsterdam over ‘beweegzorg’ voor mensen met diabetes type 2. Voor dit onderzoek ging zij over het onderwerp in gesprek met zowel mensen met diabetes als zorgverleners en liep ze mee met wandelgroepen. Wij stelden de onderzoekster van Mulier Instituut vijf vragen over wat haar opviel uit de gesprekken en wat ze als verbeterpunten ziet.

"Niet nadenken, gewoon doen!", je hoort het de coach roepen tegen de sporter. Maar hoe zit het eigenlijk met dat advies? Helpt het sporters, of moet een coach hen juist aanzetten tot nadenken? Hoogleraar sportpsychologie Nico van Yperen geeft uitleg.

FC Groningen en de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) hebben op donderdag 31 maart 2022 een intentieverklaring getekend waarbij een verdergaande samenwerking op het gebied van onderzoek is geformaliseerd. Tijdens het evenement ‘Scoren met talent’ ondertekenden voorzitter Jouke de Vries van het College van Bestuur van de RUG en algemeen directeur Wouter Gudde van FC Groningen het document.

In Nederland zijn de inkomensverschillen relatief klein, maar de verschillen in gezondheid zijn daarentegen groot. Juist de kans op een gezond leven hangt sterk samen met iemands inkomen- en opleidingsniveau. Voor zijn promotieonderzoek keek sporteconoom Willem de Boer (HAN / RUG) naar de specifieke rol van sportdeelname bij het verkleinen van die kloof. In zijn proefschrift concludeert hij dat sport als preventief medicijn meer gezondheidswinst oplevert dan andere vormen van beweging en veel potentieel heeft om gezondheidsverschillen te verkleinen.

De gevolgen van de coronacrisis voor de gemeentelijke sportbegroting lijken mee te vallen. Dat concluderen onderzoekers van het Mulier Instituut na een rondgang onder sportambtenaren bij gemeenten. In 2020 en 2021 hebben maar heel weinig gemeenten bezuinigd op sport. Ook in 2022 verwacht slechts een enkele gemeente hierop te bezuinigen.

Vakleerkrachten bewegingsonderwijs kunnen een positieve bijdrage leveren aan het meer laten bewegen van kinderen en het verbeteren van hun motorische vaardigheden. Ondanks dat die voordelen bekend zijn, worden op veel basisscholen de gymlessen nog door een groepsleerkracht gegeven. Het Mulier Instituut deed onderzoek naar hoe schoolleiders, ouders en kinderen denken over het verschil tussen een vakleerkracht en een groepsleerkracht. In dit onderzoek valt vooral op dat juist de directeuren van scholen de voorkeur geven aan een vakleerkracht door de kwaliteit en de duur van de lessen die zij geven.

Dat sportclubs in 2020 door coronamaatregelen minder inkomsten hadden, mag geen verrassing meer zijn. Het Centraal Bureau voor de Statistiek heeft die inkomstendaling nu in cijfers uitgedrukt. In 2020 hadden sportverenigingen gezamenlijk ruim 1,1 miljard euro aan inkomsten, wat een daling van 6,3 procent betekende ten opzichte van 2018. Verenigingen met een kantine hebben dit vooral gemerkt, want de omzet lag daar 42 procent lager door de verplichte sluiting van horeca bij sportaccommodaties. De inkomsten uit contributies bleven daarentegen stabiel doordat het aantal leden ook nagenoeg gelijk bleef.

Sportverenigingen kenmerken zich door de binding die zij creëren. Leden voelen zich verbonden met een club, de leden en misschien zelfs de fysieke sportaccommodatie als thuishonk. Door maatschappelijke ontwikkelingen als individualisering en digitalisering staat dit clubgevoel onder druk, net als de ledenaantallen van veel verenigingen. Toch hoeven online kanalen geen bedreiging te zijn voor dit clubgevoel, concludeert onderzoeker Nanny Kuijsters na haar promotieonderzoek aan de Universiteit van Tilburg en Fontys Economische Hogeschool in Tilburg. Ze beantwoordt vijf vragen over hoe virtuele community’s het clubgevoel juist kunnen versterken.

De netto-uitgaven van gemeenten aan sport zijn sinds 2017 gestaag gegroeid. In het coronajaar 2020 was die stijging met 5,3 procent ten opzichte van 2019 een stuk hoger dan de inflatie (1,3 procent in 2020). Dat blijkt uit de Monitor sportuitgaven gemeenten van het Mulier Instituut. In 2020 gaven gemeenten bijna 1,6 miljard euro uit aan sport. De inkomsten uit sport bedroegen zo’n 423 miljoen euro. Daarmee kwamen de netto-uitgaven aan sport in 2020 uit op bijna 1,2 miljard euro.

Het bewegingsonderwijs in het primair onderwijs staat al een aantal jaar in de belangstelling van beleid en politiek, vanwege toenemende zorgen over het tekort aan beweging en de afnemende motorische vaardigheden van kinderen. Het Mulier Instituut heeft, net als in 2013 en 2017, een peiling uitgezet over het bewegingsonderwijs en sport in het primair onderwijs. Die biedt zicht op de organisatie en waardering van bewegingsonderwijs en sport. De uitkomsten voor 2021 zijn gebaseerd op de antwoorden van 839 schoolleiders uit het primair onderwijs. Onderzoekster Sofie Vrieswijk beantwoordt vijf vragen over dit onderzoek.